“تون” عضلانی به معنای سفتی طبیعی ماهیچه در حالت استراحت (بدون انقباض) است. در تشنج تونیک، تون عضلات درگیر به شدت افزایش می‌یابد و در نتیجه کل بدن، دست‌ها یا پاها ناگهان سفت یا منقبض می‌شوند.
- ممکن است بیمار در حین تشنج تونیک آگاه و هشیار باشد یا فقط تغییر مختصری در سطح آگاهی بروز دهد.
- این نوع تشنج معمولاً در هنگام خواب اتفاق می‌افتند و اغلب کل قشر مغز یا بیشتر آن را درگیر می‌کنند و لذا، هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
- این تشنج ها کوتاه هستند و معمولا کمتر از 20 ثانیه طول می کشند.
- اگر در حین تشنج تونیک، فرد ایستاده باشد، ممکن است به زمین بخورد.
تشنج تونیک از کجای مغز منشا می گیرد؟
- هنگامی که شروع کانونی (فوکال) داشته باشد و از یک ناحیه از مغز شروع شود:
انقباض و سفت شدن از یک ناحیه بدن شروع شود و ممکن است موضعی باقی بماند. به این حملات، تشنج تونیک کانونی می گویند.
- وقتی شروع عمومی (ژنرالیزه) داشته باشد و از هر دو نیمکره مغز شروع شود:
کل بدن یا هر دو طرف بدن از همان ابتدا سفت و منقبض می شود. به این حملات، تشنج تونیک ژنرالیزه می گویند.
چه کسانی مستعد ابتلا به تشنج تونیک هستند؟
تشنج تونیک ممکن است در هر فردی رخ دهد اما در افراد مبتلا به سندرم لنوکس گستو یا سایر سندرم های صرعی که همزمان انواع مختلف تشنج دارند، شایع تر است.
علائم تشنج تونیک
در حین یک تشنج تونیک فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز موجب انقباض گروه های عضلانی در یک اندام یا کل بدن می شود که خود را به صورت تغییر وضعیت (فلکسیون یا اکستانسیون) غیرطبیعی اندام (ها) نشان می دهد. این حملات می تواند اندام ها و همچنین عضلات سر یا چشم را درگیر کند، به نحوی که سر یا چشم ها به یک سمت منحرف شود.
سفت شدن اندام یا حرکات مشابه دیگر را می توان در سایر مشکلات نورولوژیک به خصوص در کودکان مشاهده کرد. لذا ضبط فیلم از آنچه در طول تشنج اتفاق می افتد و ارایه آن به پزشک بسیار کمک کننده است. به عنوان مثال، با حرکات شدید و ناگهانی شروع می شود. رویدادهایی که کند تر شروع می شوند ممکن است علل غیر صرعی داشته باشند.
در بیمارانی که به دلیل آسیب شدید قشر مغز در کوما هستند، گاهی حملات سفت شدن گذرای اندام ها رخ می دهد که جنبه صرعی ندارد.
وقتی تشنج تونیک خاتمه می یابد، ممکن است فرد خواب آلود و گیج باشد (یا نباشد). به طور معمول، هیچ کمک اولیه ای لازم نیست، مگر اینکه فرد در حین یا بعد از تشنج کاملاً هشیار نباشد. پیشگیری از آسیب اساس کمک های اولیه برای تشنج تونیک است. برخی از افراد با حملات مکرر ممکن است نیاز به پوشیدن تجهیزات حفاظتی مانند کلاه ایمنی داشته باشند تا از آسیب سر در اثر سقوط جلوگیری کنند.
احتمال تکرار آن چقدر است؟
بسته به فرد و نوع سندرم مبتلا متفاوت است. برخی از افراد ممکن است فقط یکبار تشنج کنند و برخی دیگر ممکن است تشنج های مکرر تونیک داشته باشند که اغلب به صورت خوشه ای در طول روز رخ می دهند.
نحوه تشخیص تشنج های تونیک
تشخیص بر اساس مشاهده بالینی علایم بیمار است. ثبت نوار مغزی یا EEG (الکتروانسفالوگرام) می‌تواند به تایید تشخیص و افتراق آن از سایر حملات مشابه کمک کنند.
تصویربرداری مغز مانند MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) می تواند ضایعات یا آسیب های مغزی که باعث تشنج تونیک می شوند را تشخیص دهد.
درمان تشنج های تونیک
- تجویز داروهای ضد تشنج روش اصلی درمان و پیشگیری از تشنج های تونیک است.
- اگر با دارو کنترل نشود، ممکن است گزینه‌های دیگری مانند رژیم کتوژنیک، دستگاه‌های تحریک الکتریکی یا حتی جراحی مورد استفاده قرار گیرند.
دانستن اینکه تشنج از کجا شروع می شود و چه بخشی از مغز را درگیر می کند به انتخاب گزینه هایی مطلوب درمانی کمک می کند.
پیش آگهی
دورنمای این نوع از تشنج ها وابسته به علت زمینه ای آن است. اگر در کودکان در زمینه یک سندرم صرعی شدید بروز کند، اغلب به درمان های رایج مقاوم بوده و تا سال ها تکرار می شوند.
نکات کلیدی
- در حین تشنج تونیک، بدن، دست ها یا پاها ممکن است ناگهان سفت یا منقبض شوند.
- این نوع تشنج معمولا از هر دو نیمکره مغز شروع می شوند. با این حال، می توانند شروع کانونی نیز داشته باشند.
- معمولاً هیچ کمک اولیه ای نیاز نیست مگر اینکه در حین تشنج هشیاری فرد کاهش یابد. پیشگیری از آسیب یکی از مهم ترین اقدامات کمک های اولیه است.
- این تشنج ها می تواند در هر فردی رخ دهند اما اغلب در افراد مبتلا به سندرم لنوکس گستو و سایر سندرم های صرع با تشنج های مختلط بروز می کنند.
