حدود 65 میلیون نفر در جهان مبتلا به صرع هستند و حدود 80 درصد این بیماران در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. در انگلستان حدود 600 هزار نفر (تقریبا 1 در 100 نفر) و در امریکا بیش از 3 میلیون نفر (تقریبا 0.8 به ازای 100 نفر) به این بیماری مبتلا هستند. مطالعات متعددی نشان داده اند که پیک بروز این بیماری در افراد مسن بالاتر است بطوریکه از سن 65 سالگی افزایش می یابد. در واقع، 25 درصد موارد صرع پس از این سن تشخیص داده می شوند. از آنجا که جمعیت بالای 65 سال تا سال 2030 میلادی حدود 400 میلیون افزایش می یابد و به رقم 1 میلیارد نفر می رسد، انتظار می رود تعداد افراد مسن دچار صرع به میزان چشمگیری افزایش یابد.
افراد مسن بتلا به صرع در دو گروه قرار می گیرند: اول کسانی که از سال های قبل مبتلا به تشنج بوده اند، و با بهبود خدمات و مراقبت های بهداشتی به این سن رسیده اند و گروه دوم کسانی که در سالمندی مبتلا به صرع شده اند. عوامل مختلفی ممکن است باعث بروز صرع در سالمندان شود اما شایع ترین عامل حوادث عروقی (سکته های) مغزی است که 50 تا 70 درصد موارد را شامل می شود. می توان گفت که بالاترین خطر بروز تشنج در سامندانی است که یک سکته مغزی را پشت سر گذاشته اند به طوری که در سال اول پس از بروز یک سکته مغزی خطر بروز تشنج 20 برابر بیشتر می شود. سازوکار بروز تشنج پس از یک سکته مغزی دقیقا مشخص نیست اما خونریزی های مغزی (و نیز تغییرات هموراژیک در سکته های ایسکمیک)، شدت بالاتر سکته، درگیری قشر مغز و بروز لخته در سینوس های وریدی مغز خطر بروز تشنج را بالاتر می برند.
سالمندانی که دچار ضربه مغزی می شوند 2.5 برابر بیشتر از افراد جوان دچار حملات صرع پس از ضربه می شوند و احتمالا 20 درصد موارد صرع در افراد مسن بدنبال ضربه های مغزی روی می دهد. علت حدود 10 درصد صرع در سالمندان نیز بیماری های تحلیل برنده مغز نظیر دمانس (بویژه بیماری آلزایمر) است. بیماران آلزایمر بالای 65 سال بیش از 10 برابر در خطر بروز تشنج قرار دارند. البته در مورد خطر صرع در سایر دمانس ها اطلاعات کافی نیست اما یک مطالعه نشان داده است که بیماران مبتلا به دمانس عروقی هم به اندازه آلزایمر مستعد بروز صرع هستند.
از سوی دیگر، نشان داده شده است که بیماران مبتلا به صرع، خطر بالاتری برای دچار شدن به اختلال شناختی و در نهایت دمانس دارند. اما سوال اینجاست که آیا بروز حملات مکرر تشنجی فرد را مستعد بروز بیماری آلزایمر می کند یا بیماری آلزایمر است که موجب بروز صرع می شود؟ آیا ممکن است یک سازوکار زمینه ای موجب بروز هر دو بیماری (صرع و آلزایمر) در بیمار شود.
در سلسله مقالاتی که در پی می آید ابتدا به شواهد مبتنی بر اختلالات شناختی و خطر بالقوه بروز دمانس در بیماران سالمند مبتلا به صرع می پردازیم. سپس به ارایه شواهدی می پردازیم که نشان می دهد ممکن است ارتباط بین صرع و دمانس دوسویه باشد چون بیماران مبتلا به دمانس (آلزایمر) خطر بالاتری برای بروز تشنج دارند. به علاوه به عوامل خطر (ریسک فاکتورها) مشترک برای صرع و دمانس (از جمله ریسک فاکتورهای عروقی) اشاره می کنیم، به ویژه یافته های جدیدی که بر اختلال در شبکه های مغزی (brain networks) در بیماران آلزایمر و صرع تمرکز کرده اند که می تواند منجر به بروز نواقص شناختی در این بیماران گردد.
همان طور که به تفصیل ذکر خواهد شد، مرور این یافته ها نشان می دهد اگرچه هنوز داده های کافی برای رسیدن به سازوکار اختلالات شناختی در بیماران صرع در دست نیست اما تحقیقاتی که در این حوزه انجام می شود اهمیت زیادی برای ارایه درمان های مناسب تر به بیماران خواهد داشت. امروزه این امر قطعی است که بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر در اتوپسی، شواهدی از درگیری عروقی مغز دارند و بالعکس، در بسیاری از بیمارانی که به دلیل بیماری های عروقی مغز فوت می کنند شواهدی از تغییرات مرتبط با آلزایمر در مغز آنها وجود دارد. این ارتباط دوسویه (و نیز نقش بیماری های عروقی در بروز صرع سالمندی-همان طور که در بالا اشاره شد) نشان می دهد که کنترل ریسک فاکتورهای عروقی به ویژه با تغییر سبک زندگی، فرصت مناسبی فراهم می کند تا فرایندهایی که منجر به بروز این بیماریها می شود را تعدیل کرد و به ویژه از پیشرفت اختلالات شناختی در بیماران صرع جلوگیری نمود.
