سندرم “صرع ژنتیک به علاوه تشنج های تبدار” (GEFS+) اولین بار توسط دکتر برکوویچ و دکتر شفر در سال 1997 توصیف شد و صرع “ژنرالیزه” به علاوه تشنج تبدار نامیده شد. در سال 2020، عبارت “ژنرالیزه” با “ژنتیک” جایگزین شد زیرا بیماران مبتلا به این سندرم ممکن است همیشه تشنج “ژنرالیزه” نداشته باشند و گاهی تشنج ها، کانونی باشند. خانواده GEFS+ به خانواده ای اطلاق می شود که حداقل 2 عضو یا بیشتر مبتلا به فرم های تشنج رایج در GEFS+ باشند و حداقل در یکی از این اعضا تشنج تبدار یا “تشنج تبدار به همراه” (FS+) دیده شود.
به طور معمول، تشنج از 3 ماهگی تا 6 سالگی شروع می شود، به دنبال تب رخ می دهد و در اکثر بیماران ژنرالیزه و کوتاه مدت است. با این حال به جای تشنج های تبدار معمولی که در آن بیماران احتمالاً پس از 6 سالگی دیگر تشنج نمی کنند، در بیماران مبتلا به FS+ بعد از 6 سالگی نیز تشنج های تب دار یا غیر تب دار ادامه خواهند داد.
ممکن است در خانواده GEFS+ افرادی باشند که به فرم های شدیدتری از صرع مانند سندرم دراوت یا صرع آتونیک میوکلونیک (سندرم دوس) مبتلا باشند.
علایم و نشانه های صرع ژنتیک به علاوه تشنج‌های تبدار
متداول ترین انواع تشنج در این سندرم، تشنج تب دار تیپیک است که تقریباً در نیمی از موارد دیده می شود؛ “تشنج تب دار به علاوه” (FS+) تقریباً از هر 4 مورد در یک نفر دیده می شود. اگرچه تشنج به طور معمول تونیک-کلونیک ژنرالیزه است اما بیماران همچنین می توانند تشنج آبسانس، میوكلونیك، آتونیك، میوكلونیك – آتونیك یا كانونی داشته باشند. سندرم دراوت و صرع دوس نمایانگر انتهای شدید طیف در فنوتیپ GEFS + هستند.
پسران و دختران به طور مساوی تحت تأثیر قرار می گیرند.
نحوه وراثت صرع ژنتیک به علاوه تشنج‌های تبدار
سندرم “صرع ژنتیک به علاوه تشنج های تبدار” یک بیماری ژنتیکی ارثی است. چندین ژن به عنوان عامل این بیماری شناخته شده اند. وراثت به طور کلی اتوزومال غالب (از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود) با نفوذ ناقص (ممکن است در همه افراد مبتلا علایم بالینی کامل بروز نکند) است اما این ممکن است تنها نحوه وراثت نباشد. تقریباً نیمی از کودکان متولد شده از والدین با GEFS+ احتمالاً به این بیماری مبتلا می شوند.
تغییرات ژنهایی از جمله زیر واحد کانال سدیم (SCN1A ، SCN2A ، SCN1B ، SCN9A) و زیر واحد گاما گیرنده GABA-A (GABRG2) ، STXBP1 و FGF13 در این سندرم یافت شده است. به احتمال زیاد سایر ژن ها و همچنین عوامل محیطی ممکن است بر ریسک و شدت تشنج در این بیماران اثر بگذارند.
تشخیص صرع ژنتیک به علاوه تشنج‌های تبدار
سندرم “صرع ژنتیک به علاوه تشنج های تبدار” معمولاً زمانی تشخیص داده می شود که پزشک سابقه خانوادگی دقیقی از شخصی که دچار تشنج تبدار خارج از محدوده سنی طبیعی شده است، به دست آورد. برای این کار گفتگو با اعضای نزدیک خانواده، به ویژه پدربزرگ و مادربزرگ که ممکن است بروز تشنج تبدار در سایر افراد خانواده را به یاد آورند، بسیار کمک کننده است.
برای ارزیابی بیماران معمولا نوار مغزی (الکتروانسفالوگرام) انجام می شود که اغلب ریتم پس زمینه ای طبیعی با دشارژهای ژنرالیزه نشان می دهد.
تصویربرداری MRI اغلب نیاز نیست اما اگر تشنج کانونی باشد یا به دارو پاسخ ندهد بهتر است انجام شود.
تست ژنتیک
آزمایش ژنتیک برای همه خانواده های مبتلا به این سندرم نیاز نیست. شما باید درباره نیاز به آزمایش ژنتیک با پزشک خود مشورت کنید. جهت ارزیابی ژنتیک، پزشک ممکن است یک پنل صرع یا توالی یابی کامل اگزوم درخواست کند.
درمان صرع ژنتیک به علاوه تشنج‌های تبدار
درمان بستگی به نوع تشنج بیمار دارد. برای کودکان (و بزرگسالان) که فقط تشنج تبدار دارند، معمولاً درمان روزانه با داروهای صرع مورد نیاز نیست. با این وجود، اگر کودک قبلاً دچار تشنج ناشی از تب شده باشد ممکن است پزشک یک دارو به عنوان داروی شرایط اورژانس (rescue drugs) مانند دیازپام داخل مقعدی یا میدازولام داخل بینی برای زمانی که کودک تشنج های تبدار مکرر یا طولانی داشته باشد، تجویز کند.
تشنج های مکرر تب دار یا FS+ ممکن است به درمان پیشگیرانه نیاز داشته باشد. اگر در این بیماران، تشنج های غیر تب دار تکرار شوند، از داروهای ضد صرع مانند والپروات، لاموتریژین، لویتراستام یا توپیرامات برای کنترل تشنج ها استفاده می شود.
در موارد نادری که کودکان فرم های شدیدتری از صرع مانند صرع میوکلونیک- آتونیک یا سندرم دراوت دارند ممکن است برای درمان تشنج به ترکیبی از داروهای صرع نیاز باشد. دارویی به نام استریپنتول (دیاكومیت) در صورت استفاده در کنار والپروات و كلوبازام ممكن است در سندرم دراوت موثر باشد. اخیراً مشخص شده است که داروی دیگری به نام کانابیدیول (اپیدیولکس) در درمان سندرم دراوت موثر است. اگر داروهای صرع موثر نباشند، تجویز رژیم کتوژنیک یک انتخاب درمانی است.
پیش آگهی
تشنج به طور معمول در اواخر کودکی یا نوجوانی متوقف می شود و می توان داروها را به تدریج قطع کرد. رشد و نمو معمولاً طبیعی است. با این حال، بیماران مبتلا به سندرم دراوت یا صرع میوکلونیک – آتونیک ممکن است رشد طبیعی نداشته باشند و دچار ناتوانی ذهنی، اختلالات یادگیری یا رفتاری شوند.
جمع بندی
- صرع ژنتیکی به علاوه با تشنج تبدار (GEFS+) یک سندرم صرع است که صورت خانوادگی دیده می شود.
- تشنج تبدار و “تشنج تبدار بعلاوه” (FS+) شایع ترین نوع تشنج در در این سندرم است.
- تشخیص FS+ به این معنی است که فرد پس از 6 سالگی تشنج های تبدار و بدون تب دارد و اگرچه تشنج ها به طور معمول تا دوره نوجوانی متوقف می شوند اما به ندرت می توانند تا بزرگسالی ادامه یابند.
- افراد مبتلا به GEFS+ معمولاً از نظر رشد طبیعی هستند و مشکلات یادگیری یا نقص ذهنی ندارند.
- به احتمال کمتر، سایر انواع تشنج مانند آبسانس، میوکلونیک، آتونیک یا حتی تشنج کانونی نیز دیده می شود.
- به ندرت در خانواده های GEFS+ افرادی هستند که فرم های شدیدی از صرع و تأخیر در رشد دارند که سندرم های انسفالوپاتی صرعی مانند سندرم “دراوت” یا “دوس” از آن جمله هستند.
