توانبخشی در بیماران ام اس (MS)

اگر علائم جسمی معلولیت وجود دارد، غالباً توانبخشی می تواند به شما کمک کند تا آنچه از دست رفته را جبران کنید. باید درک کرد که توانبخشی ام اس احتمالاً نمیتواند آنچه که ام اس از شما گرفته است را بازگرداند، اما می تواند روش های جدید انجام کارهای کوچک زندگی را به شما یاد دهد.

وقتی مشکلاتی در قسمتهایی از بدن – كه طبق انتظار عمل نمی كنند – بوجود می آیند، باید به دنبال رفع مشكل باشید. وقتی تمرین پایه ای جوابگو نیست، نوع خاصی از درمان یا توانبخشی در بیماران ام اس ممکن است کمک کننده باشد. با وجود اختلالات بسیاری که میتواند توسط بیماری MS ایجاد شود، احتمالاً درمانی هم وجود دارد که مخصوص نیازهای شما باشد. هدف اصلی در اینجا بازیابی یا حفظ چیزهایی است که به دلیل از بین رفتن میلین از دست رفته است.

معمولاً هم توانبخشی چند رشته ای جامع و هم گزینه های درمانی خاص هر دو لازم هستند. حتی اگر توانبخشی در بیماران ام اس هیچ تأثیر مستقیمی بر پیشرفت بیماری ندارد، مطالعات انجام شده تاکنون نشان داده اند که این مداخلات باعث بهبود فعالیت های فردی و توانایی شرکت در فعالیت های اجتماعی میشود و در نتیجه کیفیت زندگی بهبود می یابد. درمان دقیق با دارو معمولاً جواب نمی دهد.

فیزیوتراپی جهت توانبخشی در بیماران ام اس

فیزیوتراپی مبتلایان به ام اس به آنها کمک میکند تا به نقش هایی که در خانه، محل کار و جامعه دارند، برگردند. اولین نوبت فیزیوتراپی باید شامل یک معاینه کامل باشد تا مناطق قدرت و ضعف شما را تعیین کند. پس از آن فیزیوتراپیست شما یک برنامه تمرینی خاص را براساس شرایط و اهداف شما طراحی میکند. این تمرینات را می توان با درمانگر، در سالن بدن سازی یا حتی در خانه انجام داد.

مطالعات نشان داده اند افرادی که در مراحل اولیه بیماری MS هستند ممکن است تغییراتی در توانایی راه رفتن، تعادل و … داشته باشند. این علائم اولیه اگر نادیده گرفته شوند میتوانند منجر به ناتوانی بیشتری گردند. هنگامی که کسی متوجه میشود به MS مبتلا شده است، بهترین گزینه این است که فوراً فیزیوتراپی را برای کمک به بهبود هرگونه چالش خفیف و احتمالاً کاهش سرعت پیشرفت علائم بیماری شروع کنید.

یک فیزیوتراپیست قادر خواهد بود اختلالات حرکت و عملکرد بدن شما را مورد هدف قرار دهد. حتی اگر مشکل سختی راه رفتن، ایستادن، نگه داشتن، سفتی عمومی یا مسائل دیگر باشد، یک فیزیوتراپیست خوب می تواند شما را “دوباره روی پاهای خود” قرار دهد و خوشبختانه به شما این امکان را بدهد که تا حدی کنترل بدنی بدن خود را بدست آورید. به قول قدیمی ها، ضرب المثل “شکر نعمت نعمتت افزون کند/کفر نعمت از کفت بیرون کند” هنوز در اینجا صدق میکند. اگر تا آنجا که می توانید فعالیت نکنید، عملکردهای اضافی خود را از دست میدهید، نه به دلیل بیماری MS بلکه به دلیل تن آسایی. ممکن است نتوانید همه عملکردهای از دست رفته را بازیابی کنید، اما احتمالاً برای حفظ استقلال شما کافی است.

مشکلات راه رفتن از جمله محدودیت های حرکتی در ام اس است. فیزیوتراپی میتواند یکی از بهترین روش ها برای غلبه بر برخی از موارد محدودشده باشد.

محدودیت های فیزیکی با موارد زیر مرتبط هستند:

ضعف : ضعف عضلانی یکی از دلایل شایع دشواری در راه رفتن است. ضعف می تواند مشکلاتی مانند کشیدن انگشت پا بر روی زمین، افتادن پا، خم کردن تنه یا راه رفتن دایره وار (Circumduction) ایجاد کند. ضعف را اغلب می توان با استفاده از تمرینات مناسب و وسایل کمکی از جمله بریس، عصا یا واکر جبران کرد.

اسپاستیسیتی : تنگی یا اسپاستیسیتی عضله نیز میتواند در راه رفتن تداخل ایجاد کند. ورزش های کششی و داروهای ضد اسپاسم مانند باکلوفن یا تیزانیدین (Tizanidine) به طور کلی در درمان این علامت مؤثر هستند.

از دست دادن تعادل : مشکلات تعادل معمولاً منجر به نوعی راه رفتن متزلزل و “مستانه” شده که به عنوان آتاکسی شناخته میشود. به طور کلی افراد مبتلا به آتاکسی شدید از وسیله کمکی استفاده میکنند.

نقصان حسی : بعضی از مبتلایان به MS چنان بی حسی شدیدی در پاهای خود دارند که نمی توانند کف را احساس کنند و یا نمیدانند پاهایشان کجاست. از این به عنوان آتاکسی حسی نام برده می شود.

خستگی : بسیاری از افراد با شدت گرفتن خستگی، در راه رفتن خود مشکلاتی را تجربه خواهند کرد.

برنامه های تمرینی

انواع تمرینات مفید برای مبتلایان به ام اس زودهنگام عبارتند از: تمرین هوازی با استفاده از تردمیل، دستگاه قایقی یا هر نوع دوچرخه ثابت، تقویت کردن، تمرین تعادل و کشش عضلانی. به طور کلی برنامه باید بر اساس توانایی فرد باشد و همگام با سطح تحمل آن فرد پیشرفت کند. هدف از فیزیوتراپی در مراحل اولیه بیماری MS، کمک به شما در انجام کلیه فعالیتهای عادی خود است.

با پیشرفت MS، ناتوانی بیشتری نیز ممکن است رخ دهد. تحقیقات در زمینه فیزیوتراپی مشخص کرده اند که اتمام انواع مختلف برنامه های ورزشی، مزایای فراوانی را برای افراد مبتلا به MS در بسیاری از مناطق به ارمغان می آورد. ورزش هوازی، استفاده از تجهیزات مانند دستگاه الیپتیکال (Elliptical)، تردمیل یا دوچرخه ثابت می تواند قدرت پا، پیاده روی و تحمل ورزش، تعادل و خلق و خوی شما را بهبود بخشد.

ما در بخش ورزش خود اطلاعات بیشتری در این مورد داریم که به توضیحات موجود در اینجا میپردازد.

تقویت کردن عمومی

انواع دیگر ورزش درمانی شامل تقویت عمومی برای بازوها و پاها، تمرین تعادل، فعالیت های کششی و روش های آرام سازی است. مشخص شده است که این نوع ورزش ها توانایی پیاده روی، قدرت پا و تعادل عمومی را در طی فعالیت های طبیعی بهبود می بخشند.

آب درمانی

مبتلایان به ام اس ممکن است ورزش های آبی را راهی مفید برای افزایش فعالیت خود بدانند. دمای استخر می تواند به حفظ درجه حرارت طبیعی بدن در حین ورزش کمک و از قدرت عمومی شما پشتیبانی کند و این برای کسانی که به راحتی بیش از حد گرم می شوند و نشانه ها را فوراً بروز میدهند، مهم است. کشش سطحی آب میتواند برای که را در راه رفتن مشکل دارند پشتیبانی کرده و مقاومت ملایمی را در برابر حرکات ورزشی ایجاد کنند.

تای چی (Tai chi) و یوگا

تای چی و یوگا نیز ممکن است برای مبتلایان به MS مفید باشد. تای چی نوعی ورزش با شدت کم و مبتنی بر حرکت است که می تواند در حالت ایستاده یا نشسته انجام شود. تنفس عمیق در این روش وجود دارد. یوگا شامل کار تنفسی، تمریناتی برای تقویت کردن و انعطاف پذیری، و مراقبه یا روش های آرام سازی است. فیزیوتراپیستی که در این برنامه ها آموزش دیده این تمرینات را به طور خاص برای نیازها و اهداف هر فرد اصلاح می کند.

مشکلات بلع و گفتار

یک آسیب شناس گفتار و زبان می تواند در مورد مشکلات مربوط به گفتار و/یا بلع به شما کار کند. وقتی عضلات صورت – چه در یک طرف و چه در دو طرف – تحت تأثیر قرار میگیرند، گفتار میتواند به راحتی از بین رفته یا دچار اختلال شود. وقتی عضلات اطراف گلو تحت تأثیر قرار میگیرند ، بلعیدن ممکن است دشوارتر شده، باعث ایجاد خفگی گردد که می تواند به یک نگرانی تبدیل شود. میتوان از طریق کار مناسب کنترل از دست رفته برخی از عضلات را بازیابی کرد و یا با عضلات دیگر صورت یا گلو که تحت تأثیر بیماری نیستند، آن را جبران کرد.

کار درمانی

کاردرمانی (Occupational Therapy/OT) می تواند در مکان هایی که بر ایمنی شما در مراقبتهای شخصی و محل کار تأثیر می گذارد، مثمر ثمر باشد. آنها میتوانند در خانه و محل کار کمک کنند تا دسترسی به آنها آسانتر و کار در این مکان ها راحت تر باشد. آنها همچنین می توانند ابزاری برای کمک یا یاری رسانی به شما در انجام کارهای مختلف فراهم کنند.

شناخت درمانی

اکثر درمانگران و آسیب شناسانی که ما در مورد آنها بحث کردیم همچنین میتوانند در هر مشکلی که ممکن است با تفکر، استدلال، تمرکز و حافظه دست و پنجه نرم کنید، با شما همکاری کنند. همچنین برخی از این مسائل میتواند ناشی از داروهایی باشد که برای درمان علائم دیگر مصرف میشود که باید بررسی گردد. فقط بدانید که اگر همیشه در به یاد آوردن محل کلید های ماشینتان مشکل داشته اید، احتمالاً MS مقصر نیست. شما می توانید هر مشکلی را به گردن چیز دیگری مانند سن یا همسرتان بیندازید.

به چه نوع فیزیوتراپیستی جهت توان بخشی بیماران ام اس نیاز دارید

همه فیزیوتراپیست ها باید از طریق آموزش و تجربه، آمادگی لازم را برای درمان فرد مبتلا به MS داشته باشند. 

نکات کلی هنگام جستجوی یک متخصص فیزیوتراپی (یا هر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دیگر):

• توصیه هایی را از خانواده، دوستان یا سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی دریافت کنید. مردم دوست دارند در مورد “خوب ها” به شما بگویند.
• وقتی برای ملاقات با یک متخصص فیزیوتراپی تماس می گیرید، در مورد تجربه آنها در کمک به کسانی که به MS مبتلا هستند سؤال کنید.
• در اولین بازدید خود با متخصص فیزیوتراپی، آماده باشید تا مسائل و علائم جسمی ای که بیشترین دشواری را ایجاد میکنند، توصیف کنید. برای این موارد لیستی بنویسید (اگر به کارتان می آید) زیرا همه ما گاه گاهی چیزهایی را فراموش می کنیم.
• برنامه ریزی کنید تا در مورد مهمترین اهداف برای افزایش استقلال در فعالیتهای روزمره و اطمینان از آینده ای سالم صحبت کنید.