لیکانمب

داروی لیکانمب (lecanemab) اولین درمانی است که نشان داده است کاهش شناختی را در افراد مبتلا به آلزایمر اولیه کاهش می دهد. همچنین پلاک‌ها و گره‌ها را در مغز که تصور می‌شود باعث پیشرفت بیماری می‌شوند، کاهش می‌دهد.

اگرچه ممکن است امیدوارکننده به نظر برسد، اما برخی این سوال را مطرح می‌کنند که آیا این اثرات به اندازه کافی قابل توجه هستند تا تأثیر معنی‌داری بر علائم آلزایمر داشته باشند.

نگرانی های بالقوه ای نیز در مورد ایمنی دارو مطرح شده است. در طی یک مطالعه 18 ماهه که روی 1800 نفر مبتلا به بیماری آلزایمر اولیه انجام شد، 0.7 درصد از کسانی که داروی لیکانمب (lecanemab) دریافت کردند، در مقایسه با 0.8 درصد از افرادی که تزریق دارونما دریافت کردند، جان خود را از دست دادند.

در بیانیه ای که در 30 نوامبر 2022 منتشر شد، شرکت داروسازی Eisai مستقر در ژاپن که لیکانمب (lecanemab) را توسعه داده است، گفت که هیچ یک از این مرگ و میرها مربوط به این دارو نیست. با این حال، در ماه اکتبر، STAT گزارش داده بود که lecanemab ممکن است در مرگ یک شرکت‌کننده نقش داشته باشد. در 27 نوامبر، مجله تخصصی ساینس گزارش داد که دومین شرکت‌کننده بر اثر خونریزی شدید مغزی که برخی از محققان آن را با lecanemab مرتبط می‌دانند، درگذشت.

داروسازی Eisai به مجله Science گفت، در حالی که به دلیل نگرانی‌های مربوط به حفظ حریم خصوصی نمی‌تواند در مورد موارد فردی اظهار نظر کند، “تمام اطلاعات ایمنی موجود نشان می‌دهد که درمان با لیکانمب (lecanemab) به طور کلی یا به دلیل خاصی با افزایش خطر مرگ مرتبط نیست.”

با این وجود، این گزارش ها برخی را برانگیخت تا بپرسند که آیا مزایای لیکانمب بر خطرات بالقوه آن بیشتر است یا خیر؟

لیکانمب (lecanemab) به توده‌های پروتئین در مغز که پلاک‌های آمیلوئیدی نامیده می‌شوند، متصل می‌شود و آن‌ها را حذف می‌کند. برای دهه‌ها، محققان بر این باور بودند که این پلاک‌ها یکی از دلایل اصلی بیماری آلزایمر هستند، اما بسیاری از درمان‌هایی که آنها را هدف قرار می‌دهند در آزمایش‌ها، از جمله داروی بحث‌برانگیز آدوکانوماب، فوایدی را نشان نداده‌اند.

در یک کارآزمایی فاز III، افراد 50 تا 90 ساله مبتلا به بیماری آلزایمر اولیه، تزریق داخل وریدی لیکانمب یا دارونما را هر دو هفته یک بار به مدت 18 ماه دریافت کردند. همه شرکت کنندگان شواهدی از تجمع آمیلوئید در مغز خود داشتند.

کریستوفر ون دایک در دانشکده پزشکی ییل در کانکتیکات و همکارانش عملکرد شناختی شرکت کنندگان را قبل از آزمایش و سپس هر سه ماه یکبار تا ماه 18 اندازه گیری کردند. این از طریق مصاحبه با شرکت کنندگان و مراقبان آنها ارزیابی شد. شرکت کنندگان همچنین پرسشنامه هایی را تکمیل کردند که کیفیت زندگی آنها را قبل، حین و بعد از مطالعه ارزیابی می کرد.

در پایان کارآزمایی، هر دو گروه علائم زوال شناختی را نشان دادند. با این حال، این میزان در گروه lecanemab به طور متوسط ​​27 درصد کندتر از گروه کنترل بود. اگرچه این ممکن است قابل توجه به نظر برسد، اما اثر بسیار کوچک است – یک تفاوت 0.45 واحدی در مقیاس 0 تا 18.

شارون کوهن، محقق، در برنامه حافظه تورنتو در کانادا، در کنفرانس مطبوعاتی که توسط شرکت ایسای در اواخر نوامبر برگزار شد، گفت: “بیشتر متخصصان آلزایمر احساس می کنند که کاهش 20 تا 30 درصدی این بیماری بسیار بد برای بیماران معنادار است.”

کوهن گفت که Lecanemab همچنین به نظر می رسد یک اثر تجمعی دارد. مدل سازی آماری نشان می دهد که حدود دو سال درمان می تواند پیشرفت بیماری آلزایمر را تا سه سال به تاخیر بیندازد.

با توجه به نتایج ارائه شده در کارآزمایی بالینی 2022 در مورد آلزایمر، هنگامی که نوبت به کیفیت زندگی می رسید، گروه کنترل به طور متوسط ​​از شروع تا پایان مطالعه در مقایسه با گروه lecanemab کاهش 50 درصدی را گزارش کردند.

زیرمجموعه ای از حدود 400 شرکت کننده نیز تحت اسکن مغز قرار گرفتند تا هرگونه تغییر در پلاک های آمیلوئید آنها را ارزیابی کنند. افرادی که تحت درمان با lecanemab قرار گرفتند، به طور متوسط ​​از ابتدا تا پایان کارآزمایی، حدود 70 درصد نمره آمیلوئید کمتری داشتند. در مقایسه، گروه کنترل شاهد افزایش میانگین امتیازات تا حدود 5 درصد بود.

گروه lecanemab همچنین کاهش قابل توجهی در تعداد پروتئین هایی در مغز به نام tau tangles داشتند. این پروتئین ها در گروه کنترل افزایش یافت. لی گرینبرگ از دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو می گوید: “تاو پروتئین غیر طبیعی در بیماری آلزایمر است که بهترین همبستگی را با کاهش بالینی دارد.”

به طور کلی، این نتایج ممکن است امیدوارکننده به نظر برسد، اما این کارآزمایی نگرانی هایی را در مورد ایمنی دارو ایجاد کرد.

بیش از 17 درصد از افراد گروه lecanemab درجاتی از خونریزی مغزی داشتند، در حالی که این میزان در گروه دارونما 9 درصد بود. بعلاوه، تقریباً 13 درصد از افرادی که این دارو را دریافت کردند، تورم و التهاب مغز را تجربه کردند، در حالی که این میزان کمتر از 2 درصد برای کسانی بود که دارونما تزریق می کردند.

گرینبرگ می‌گوید: “بعضی از مردم می‌گویند اثر این دارو آنقدر کم است که شاید ارزش آن را نداشته باشد، به خصوص در افرادی که در معرض خطر عوارض آن هستند.”

داروسازی Eisai در بیانیه مطبوعاتی خود در 30 نوامبر 2022 گفت: «همگرایی شواهد بین شناخت و عملکرد، پیشرفت بیماری، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، و وضعیت مراقبین نشان می‌دهد که درمان با لیکانمب (lecanemab) ممکن است مزایای معناداری برای بیماران، شرکای مراقبتی آنها، پزشکان و جامعه فراهم کند. “