در حدود نیمی از افراد مبتلا به صرع، ممکن است علت خاصی از بروز تشنجات پیدا شود. دانستن علت زمینه ای صرع می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد آنچه در سیر بیماری انتظار می رود، ارائه دهد. برخی از علل زمینه ای ممکن است با ویژگی های خاصی از صرع بیمار مرتبط باشند مانند:
- نوع تشنج بیمار (کانونی یا ژنرالیزه)
- میزان پاسخ بیمار به درمان دارویی
- احتمال خوب شدن کامل بیماری صرع
- نوع درمان موثر
- سایر بیماری ها یا اختلالات همراه صرع
این مقاله، اشاره کوتاهی به علل مهم بروز صرع خواهد داشت.
علل ژنتیک
اگر صرع نتیجه یک نقص ژنتیکی شناخته شده یا احتمالی باشد، علت ژنتیکی دارد. البته باید اشاره کرد که صرع ژنتیکی، لزوماً ارثی نیست؛ برخی از انواع بیماری های ژنتیکی (یا تغییرات ژن ها) می تواند به طور خود به خود در یک کودک، بدون وجود بیماری در والدین رخ دهد. علاوه بر این، برخی از صرع ها با علت ژنتیکی ممکن است دلایل محیطی دیگری نیز داشته باشند.
اختلالات ژنتیکی متعددی می تواند منجر به صرع شوند.
تغییرات ژنتیکی ارثی
این اختلالات می تواند به فرم اتوزومال غالب، اتوزومال مغلوب یا وابسته به کروموزوم X باشد. در این شرایط، ژن آسیب دیده از یک یا هر دو والد به ارث می رسد. اکثر ژن ها بیش از یک نسخه (کپی) دارند. پسرانی که اختلال روی کروموزوم X دارند، استثنا هستند – آنها فقط یک نسخه از ژن آسیب دیده دارند.
- برخی شرایط (اختلالات اتوزومی غالب) تنها به یک نسخه از ژن نیاز دارد. در این موارد، یکی از والدین نیز معمولاً این بیماری را دارد. در این موارد، احتمال به ارث رسیدن ژن معیوب ۵۰ درصد است.
- برخی دیگر (اختلالات اتوزومی مغلوب) برای ایجاد صرع به دو نسخه از ژن غیر طبیعی نیاز دارند. در اختلالات مغلوب اتوزومی، هر والد معمولاً یک نسخه از ژن آسیب دیده و یک نسخه از ژن سالم را حمل می کند. والدین هیچ گونه علائمی از صرع را نشان نمی دهند. اگر کودک هر دو نسخه از ژن آسیب دیده را به ارث ببرد، شواهدی از بیماری صرع را نشان می دهد. احتمال به ارث رسیدن ژن معیوب در این موارد، ۲۵ درصد است.
تغییرات ژنتیکی اکتسابی
این اختلالات به دنبال تغییرات ژنتیکی “جدید” در فرد رخ می دهند. بسیاری از این موارد به عنوان یک رویداد “de novo” رخ می دهد. این بدان معناست که تغییرات ژنتیکی زمانی اتفاق می افتد که سلول ها در بدن در حال تقسیم شدن و شکل گیری هستند. این نوع اختلالات ژنتیکی از والدین به ارث نمی رسد.
برخی افراد ممکن است برای بیماری ژنتیکی، در وضعیت “موزاییک” باشند. این اصطلاح به این معنی است که ناهنجاری های ژنتیکی تنها در برخی از سلول های یک فرد وجود دارد نه در همه سلول ها. این که آیا این تغییرات ژنتیکی منجر به تشنج می شود بستگی به این دارد که کدام سلول ها و به چه تعداد تحت تأثیر قرار گرفته اند.
تغییرات پولی ژنیک (چند ژنی)
این نوع صرع ها در نتیجه بروز تغییرات در تعداد زیادی از ژن ها ایجاد می شوند. این ژنها همچنین می توانند تحت تأثیر عوامل محیطی قرار گیرند. هنگامی که این وضعیت رخ می دهد، احتمال بالایی برای بروز صرع در سایر اعضای خانواده وجود دارد اما الگوی مشخصی از وراثت وجود ندارد.
علل ساختاری
زمانی گفته می شود صرع علت ساختاری دارد که یک ضایعه مشخص در مغز وجود داشته باشد که موجب افزایش خطر بروز تشنج شود. علل ساختاری می توانند مادرزادی یا اکتسابی باشند.
در موارد مادرزادی یک ضایعه در ساختار مغز در سیر تکامل جنین ایجاد می شود که البته برخی موارد مادرزادی ممکن است جنبه ژنتیک هم داشته باشند.
در موارد اکتسابی، یک پروسه یا آسیب مانند سکته، ضربه به مغز یا تومور باعث آسیب بافت مغز و بروز یک ضایعه تشنج زا می شود.
علل متابولیک
بیماری های متابولیک مسیرهای سوخت و ساز غذا در بدن برای تولید انرژی را مختل می کنند و ممکن است موجب بروز صرع نیز شوند. در این بیماری ها ممکن است تجزیه یک ماده خاص در غذا دچار اختلال شود و در نتیجه، آن ماده در سلولهای مغز تجمع یابد و بر عملکرد طبیعی تأثیر گذارد. بسیاری از بیماری های متابولیک جنبه ارثی دارند.
علل مربوط به سیستم ایمنی
اگر تشنجات به دنبال التهاب مغز ناشی از پروتئینی که تحریک پذیری مغز را تغییر می دهد رخ دهد، صرع علت ایمنی دارد. اکثر افرادی که دارای علت ایمنی هستند، آنتی بادی غیرطبیعی در مایع مغزی نخاعی یا خون خواهند داشت.
علل عفونی
در صورت اثبات وجود یک عفونت مغزی که منجر به تشنج می شود، صرع علت عفونی دارد. احتمالاً عفونت شایع ترین علت صرع در سراسر جهان است اما بیشتر، در کشورهای در حال توسعه شایع است.
به طور خلاصه، در نیمی از موارد صرع می توان علتی برای تشنج ها یافت. پنج علت اصلی بروز صرع شامل علل ژنتیک، ساختاری، متابولیک، وابسته به ایمنی و عفونی هستند.