در هنگام تشنج چه باید کرد؟

دانستن نحوه کمک به فردی که در حال تشنج است اهمیت زیادی دارد و حتی ممکن است یک زندگی را نجات دهد. انواع مختلفی از تشنج وجود دارد و افرادی که دچار تشنج می شوند بر حسب نوع آن، ممکن است در زمان بروز حمله گیج شوند، از آنچه در حال وقوع است آگاه نبوده یا کاملا بیهوش باشند. از سوی دیگر، ممکن است فرد در حین تشنج صدمه ببیند، حمله تشنج ممکن است خیلی طول بکشد یا به صورت خوشه ای، پشت سر هم تکرار شود. همه این مخاطرات موجب می شود که تشنج به عنوان یک اورژانس پزشکی تلقی شود و چون در اغلب اوقات حمله پیش از رسیدن کادر اورژانس خاتمه می یابد، این اطرافیان هستند که می توانند با ارایه کمک های اولیه و مراقبت های لازم از فرد بیمار حفاظت کنند. لذا، دانستن کمک های اولیه تشنج برای عموم و اینکه در هنگام تشنج چه باید کرد، به ویژه خانواده فرد مبتلا مفید و لازم است.

اولین اقدام در زمانی که فرد دچار تشنج می شود، ارائه مراقبت جهت حفظ ایمنی بیمار است. اطلاعاتی که اینجا ارایه می شود برای همه انواع تشنج قابل تعمیم است.

کمک های اولیه در زمان تشنج

در مورد اکثر تشنج ها، کمک های اولیه تشنج تنها اقدام لازم است. این اقدامات شامل سه مرحله ساده است: کنار بیمار بمانید؛ ایمنی بیمار را فراهم کنید؛ او را به یک پهلو بخوابانید. اقداماتی ساده که هر کسی می تواند انجام دهد.

کنار بیمار بمانید و زمان تشنج را ثبت کنید

• از ابتدا تا انتهای حمله در کنار بیمار بمانید.
• آرامش خود را حفظ کنید؛ این به دیگران نیز کمک می کند که آرام بمانند. در حین تشنج و پس از آن با آرامش با فرد صحبت کنید و به او اطمینان بدهید؛ این کار به بهبودی پس از تشنج کمک می کند.
• به ساعت خود نگاه کنید و زمان تشنج را از ابتدا تا انتهای تشنج فعال ثبت کنید.
• تعیین مدت زمان حمله تشنج به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید که آیا به اقدام اضطراری نیاز است یا خیر.
• اگرچه بیشتر تشنج ها فقط چند دقیقه طول می کشند، تشنج می تواند غیرقابل پیش بینی باشد؛ برخی حملات ممکن است با علائم جزئی شروع شوند اما پس از مدت کوتاهی منجر به از دست دادن هوشیاری یا افتادن می شوند که می تواند باعث آسیب شود. سایر تشنج ها ممکن است در عرض چند ثانیه پایان یابد.

ایمنی بیمار را فراهم کنید

• اشیاء خطرناک یا تیز را از اطراف بیمار دورکنید.  
• اگر فرد در حین تشنج سرگردان یا گیج است، کمک کنید تا از موقعیت های خطرناک دور شود. به عنوان مثال، بیمار را به آرامی به دور از خیابان، سکوهای مترو، ارتفاع بلند یا اشیاء تیز هدایت کنید.
• از مردم بخواهید عقب بروند و به بیمار فضای بیشتری بدهند. بهبود هشیاری پس از تشنج در میان جمعیت می تواند برای بیمار گیج کننده و شرم آور باشد.
• در صورت نیاز به ترک بیمار برای کمک گرفتن، از شخصی دیگر بخواهید که در کنار بیمار بماند.

اگر بیمار هشیار نیست، او را به یک پهلو بخوابانید

• تا حد امکان بیمار را در راحت ترین موقعیت قرار دهید.
• لباس های تنگ را آزاد کنید و دکمه های دور گردن را باز کنید.
• اگر بیمار آگاه است، کمک کنید در جای امنی بنشیند.
• اگر بیمار در معرض خطر افتادن است یا دچار تشنج تونیک-کلونیک شده است:

• کمک کنید بیمار بر روی زمین قرار گیرد.
• چیزی کوچک و نرم زیر سر او قرار دهید.
• بیمار را به یک پهلو بچرخانید، به طوری که دهانش به سمت زمین باشد. این کار از مسدود شدن راه هوایی توسط بزاق جلوگیری می کند و به فرد کمک می کند راحت تر نفس بکشد.
• در طول تشنج، ممکن است به نظر برسد که تنفس بیمار متوقف شده است که به دلیل انقباض شدید ماهیچه های قفسه سینه در فاز تونیک تشنج است. با خاتمه این قسمت از تشنج، ماهیچه ها شل می شوند و تنفس به حالت عادی بر می گردد. لذا، در حین این تغییرات تنفسی، معمولاً نیازی به تنفس مصنوعی نیست.

هیچ چیزی در دهان بیمار قرار ندهید

• در حین تشنج، هیچ چیزی مانند قاشق یا چوب را در دهان بیمار قرار ندهید.
• نگران نباشید؛ یک فرد نمی تواند زبان خود را در طول تشنج قورت دهد!
• ماهیچه های فک و صورت ممکن است در طول تشنج سفت شوند. اگر چیزی در دهان بیمار بگذارید، ممکن است فرد آن را شکسته و ببلعد یا دندان هایش بشکند.
• تا زمانی که بیمار کاملا هشیار نشده است به او آب، قرص یا غذا ندهید چون امکان آسپیراسیون و ورود آن به ریه ها وجود دارد.
• در صورتی که پزشک داروی زیر زبانی خاصی را برای کنترل حاد تشنج توصیه کرده، می توان آن را تجویز کرد.

بیمار را مهار نکنید

• در حین تشنج، برای متوقف کردن حرکات بیمار تلاش نکنید و فرد را به زور نگه ندارید، تشنج با این کار متوقف نمی شود.
• مهار کردن شخص می تواند منجر به صدمات شود و فرد را بیشتر گیج، آشفته یا پرخاشگر کند. اگر زمانی که بیمار گیج است (در حین یا پس از تشنج) او را به زور مهار کنید، ممکن است واکنش پرخاشگرانه ای نشان دهد.
• اگر بیمار سعی می کند که راه برود، در صورت امکان به او اجازه دهید در یک محل امن و بسته راه برود.

تا زمانی که بیمار کاملا هشیار شود، در کنار او بمانید

• بیشتر تشنج ها در عرض چند دقیقه پایان می یابند.
• آسیب می تواند در حین یا بعد از تشنج رخ دهد که نیاز به کمک افراد دیگر دارد.
• اگر به نظر می رسد بیمار در حال خفگی است، او را به پهلو بچرخانید و کمک بخواهید. اگر بیمار قادر به سرفه کردن و پاکسازی مجرای هوا نیست و اختلال تنفسی دارد، فوراً با 115 تماس بگیرید.
• نسبت به بیمار حساس و حمایت گر باشید. از دیگران نیز بخواهید همین کار را انجام دهند:

• تشنج می تواند برای فرد مبتلا و همچنین اطرافیان یک پدیده ترسناک باشد. افراد ممکن است در مورد آنچه اتفاق افتاده احساس خجالت یا سردرگمی کنند. لذا وقتی که فرد پس از تشنج هشیار می شود، این را در نظر داشته باشید.
• به بیمار اطمینان دهید که در امنیت است.
• هنگامی که بیمار هوشیار و قادر به برقراری ارتباط شد، آنچه را که اتفاق افتاده به زبان ساده به او توضیح دهید.
• به بیمار پیشنهاد دهید تا زمان برگشت کامل حالت عادی، در کنار او بمانید یا با کسی تماس بگیرید تا پیش او بیاید.

چه زمانی باید با اورژانس تماس بگیرید؟

• تشنج بیش از 5 دقیقه طول می کشد
• تشنج های مکرر بدون این که بیمار بین حملا ت هشیار شود
• بیمار دچار اختلال در تنفس شود
• تشنج در آب رخ می دهد
• فرد در حین تشنج دچار جراحت شود
• فرد باردار یا بیمار است
• پس از خاتمه تشنج، فرد به حالت عادی خود باز نمی گردد
• اولین حمله تشنج
• خود فرد درخواست کمک پزشکی کند.