هنگام تشنج در مغز شما چه اتفاقی می افتد؟

نزدیک به سه هزار سال پیش، یک لوح بابلی بیماری عجیب‌وغریبی را به نام میکتو(Miqtu) توصیف کرد. بابلی‌ها گفتند که این علائم از کشیدگی صورت تا تشنج کامل بدن ایجاد می‌شود، معتقد بودند که مبتلایان توسط ارواح شیطانی تسخیر شده‌اند، و تنها درمان آن شفاعت الهی است. امروزه، ما علائم میکتو را با نام دیگری می‌شناسیم، و طب مدرن درمان‌های زیادی برای کسانی که تشنج را تجربه می‌کنند، ایجاد کرده است. اما این مصائب باستانی هنوز هم تعدادی راز شگفت‌آور در خود جای داده است.

پزشکان تشنج را به عنوان مجموعه‌ای از علائم ناشی از فعالیت الکتریکی اضافی در مغز تعریف می‌کنند. خارج از این ویژگی مشترک، طیف وسیعی از علائم تشنج وجود دارد و محققان انواع مختلف تشنج را شناسایی کرده‌اند. اما صرف نظر از شرایط زمینه‌ای که باعث ایجاد آن‌ها می‌شود، هر تشنجی در اینجا شروع می‌شود. بقراط مغز را به عنوان منبع تشنج در حدود۴۰۰ سال قبل از میلاد معرفی کرد. با این حال، این آگاهی بلافاصله منجر به درمان بهتر نشد. به‌طور کلی، یونانیان باستان گیاهان دارویی و تغییرات رژیم غذایی را تجویز می‌کردند. اگر آن‌ها معتقد بودند که این تشنج ناشی از خونریزی در جمجمه است، گاهی اوقات از تکنیکی به نام مته‌کاری جمجمه(ترپانین) استفاده می‌کردند. این جراحی اولیه شامل ایجاد سوراخی در جمجمه برای خروج خون و کاهش فشار بر مغز بود. این روش خطرات قابل توجهی داشت. اما تا قرن نوزدهم دانشمندان قدم بعدی را در درمان تشنج برداشتند.

در سال۱۸۷۰، دو محقق آلمانی دریافتند که استفاده از برق برای تحریک مناطق خاصی از مغز سگ می‌تواند قسمت‌هایی از بدن او را حرکت دهد. هم‌زمان، دانشمندان دیگر دریافتند که مغز و سیستم عصبی از طریق شبکه‌ای از سلول‌ها به نام نورون به یکدیگر متصل شده‌اند که سیگنال‌های الکتریکی را در سراسر بدن منتقل می‌کنند. این امر مغز را به عنوان مرکز کنترل تکانه‌های عصبی که افکار و حرکت ما را تعیین می‌کند، توصیف کرد. بهتر از آن، این نمونه به وضوح نشان داد که تشنج‌ها به دلیل خطاهایی در مرکز کنترل مانند عمل نادرست نورون‌ها یا فعالیت الکتریکی اضافی است. آزمایشات اولیه حتی نشان می‌دهد که الگوهای مختلف اختلال در نورون‌ها می‌تواند انواع و نشانه‌های مختلف تشنج را در بر داشته باشد.

بنابراین اگر تشنج‌ها به دلیل اختلال نورون‌ها اتفاق افتاده باشد، چگونه پزشکان می‌توانند از بروز این اتفاق جلوگیری کنند؟ پزشکانی مانند سِر چارلز لوکاک این فرض را مطرح کردند که داروهای آرام‌بخش ممکن است فعالیت بیش‌فعال مغز را آرام کند، نظریه‌ای که وی با درمان تشنج با دارویی به نام پتاسیم برمید تأیید کرد. افراد دیگر مانند سِر ویکتور هورسلی مشکوک بودند که حذف قسمت‌های آسیب دیده مغز ممکن است تشنج بیمار را متوقف کند. در ۱۸۸۶، او یک عمل جراحی جمجمه انجام داد و به‌طور موقت قسمتی از جمجمه بیمار را برای استخراج بافت زخمی مغز برداشت. نه تنها بیمارش زنده ماند، بلکه تشنج‌های وی بهبود یافت، و تحقیقات بیشتری را در زمینه درمان‌های جراحی آغاز کرد.

طی دو قرن آینده، درمان تشنج به سرعت پیشرفت کرد. و امروزه ، ده‌ها داروی ضدتشنج موجود است که با ویژگی بی‌نظیری کار می‌کنند. برخی از داروهای جدیدتر می‌توانند بر پروتئین‌های خاصی در نورون تمرکز کرده و به مدیریت فعالیت الکتریکی کمک کنند. و تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری مغز گاهی اوقات به پزشکان این امکان را می‌دهد که دقیقاً مشخص کنند چه قسمت‌هایی از مغز باعث تشنج فرد می‌شود. سپس جراحان از این اطلاعات برای انجام جراحی‌های هدفمند استفاده می‌کنند.

این درمان‌های مختلف به پزشکان در مدیریت اکثر موارد تشنج کمک می‌کند، و به اکثر افراد مبتلا به تشنج اجازه می‌دهد تا زندگی سالم و راحتی داشته باشند. اما آسیب‌شناسی زمینه‌ایِ بسیاری از تشنج‌ها هنوز مبهم است. در مواردی که آسیب مغزیِ واضح یا انواع خاصی از سابقه بیماری وجود ندارد، تعیین عامل ایجاد اختلال در نورون‌ها بسیار دشوار است. همچنین علت موثر بودن بعضی از درمان‌ها همیشه مشخص نیست. و حتی اسرارآمیزتر از آن مواردی است که تشنج‌ها علیه درمان‌های موجود که بر انواع مشابه تشنج موثر هستند، مقاوم‌اند.

دانشمندان هنوز این سوالات را بررسی می‌کنند اما پاسخ‌های روشنی وجود دارد که در صورت مواجهه با فردی که دچار تشنج می‌شود، چه باید کرد. هرگز نباید فردی را که تشنج دارد پایین نگه دارید، اشیاء را در دهان او قرار دهید، یا تنفس مصنوعی(CPR) انجام دهید. در عوض، سعی کنید فرد را از افتادن یا برخورد ضربه به سرش مصون نگه دارید، برای باز نگه داشتن مجاری تنفسی او را به پهلو بچرخانید، و تا رسیدن کمک‌های پزشکی با او بمانید.