خطرات و مزایای جراحی صرع

تمام جراحی ‌ها خطراتی با خود به همراه دارند. خطرات جراحی صرع را می ‌توان به دو دسته خطرات مرتبط با روش ‌های جراحی و خطرات خاص ‌تر که با ناحیه مغزی تحت عمل ارتباط دارند، تقسیم کرد.

منظور از خطرات مرتبط با عمل جراحی چیست؟

این خطرات در مورد جراحی صرع که یک عمل تهاجمی است صدق می کنند و شامل موارد زیر هستند:

• نحوه پاسخ یک فرد به بیهوشی
• خونریزی
• عفونت
• آسیب بافتی (مغزی)
• تاخیر در بهبودی محل جراحی

معمولاً تشنج هایی که از یک ناحیه مغز شروع می شوند (مثل لوب گیجگاهی، لوب آهیانه ای، لوب قدامی یا پس سری) با جراحی تهاجمی درمان می شوند؛ البته اگر بتوان کانون تشنج را تعیین کرد. به این نوع جراحی، بخش بری (Resection) گفته می شود و مستلزم باز کردن جمجمه بیمار است.

البته تیم جراحی صرع قبل از عمل با استفاده از آزمایش های مختلف مطمئن می شوند ناحیه مورد نظر در بخش حیاتی مغز که مسئول کنترل عملکردهای مهمی مانند گفتار، حرکت، حافظه یا بینایی است، قرار ندارد. زیرا این عملکردهای حیاتی در بخش های مختلف مغز ذخیره می شوند.

فردیکه کاندیدای عمل جراحی است تحت آزمایش های مختلفی قرار می گیرد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: EEG (الکتروانسفالوگرافی)، نوار مغزی ویدئویی (EEG) و اسکن تصویربرداری مغز که هدف از آن یافتن کانون تشنج (جاییکه تشنج در آن شروع می شود) و نواحی عملکردی است که در نزدیک این کانون تشنج قرار دارند.

در مورد جراحی های «کمتر تهاجمی» شرایط به چه منوال است؟

پیشرفت های پژوهشی و فناوری در درمان صرع، زمینه را برای استفاده از روش های جراحی و دستگاهی کمتر تهاجمی (کم تهاجمی) برای درمان بیماران فراهم کرده اند. اگر چه این نوع جراحی ها جزء روش های کمتر تهاجمی طبقه بندی می شوند؛ اما به همان آزمایش هایی که قبل از انجام عمل های جراحی بر روی بیمار صورت می گیرند، نیاز دارند.

به یاد داشته باشید که هدف هر عمل جراحی صرع یا هر روش درمانی این بیماری، متوقف کردن یا کاهش تشنج بیمار و ایمن نگهداشتن بافت حیاتی مغز است که مسئول کنترل حرکت، زبان، بینایی و حافظه می باشد.

برخی از روش های کمتر تهاجمی برای درمان صرع عبارتند از:

• گرما درمانی بینابینی القاء شده توسط لیزر (LITT) که به آن کند و سوز لیزری (Laser Ablation) یا کند و سوز حرارتی (Thermal Ablation) گفته می شود.
• رادیوتراپی استریوتاکتیک (Stereotactic Radiosurgery)
• جایگذاری دستگاه‌های تحریک عصبی (در این روش بخش هایی از مغز برداشته نمی شود؛ بلکه تشنج با تحریک کنترل می گردد)
• تحریک عمیق مغز (Deep Brain Stimulation)
• تحریک عصبی پاسخگو (Responsive Neurostimulation)
• تحریک عصب واگ (Vagus Nerve Stimulation)

هر روش درمانی جراحی محور، مزایا و خطرات خاص خود را دارد. شما می توانید با کمک تیم درمانی خود، بهترین روش درمانی را انتخاب نمایید. برخی از خطرات کلی این روش ها عبارتند از:

• عوارض بیهوشی عمومی یا موضعی
• عفونت
• خونریزی
• آسیب بافتی (مغز، عصب یا بافت نرم)

در زیر به برخی از مزایای کلی روش های جراحی کمتر تهاجمی اشاره می گردد:

• زمان کوتاه تر عمل
• ناراحتی کمتر پس از عمل جراحی
• اقامت کوتاه تر در بیمارستان
• بازگشت سریع تر بیمار به فعالیت های روزمره خود
• کاهش آسیب بافتی

آیا برخی از انواع جراحی صرع خطرات بیشتری دارند؟

خطرات منتسب به انواع روش های جراحی صرع، از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. خطرات آنها به نوع عمل جراحی صرع و ناحیه ای از مغز که تحت عمل قرار می گیرد، بستگی دارند. در رایج ترین نوع عمل جراحی صرع، بخشی از لوب گیجگاهی مغز برداشته می شود. خطراتی که معمولاً همراه عمل های جراحی صرع هستند، عبارتند از:

• بروز مشکلات حافظه
• از دست دادن مقدار کمی از بینایی جانبی
• دوبینی
• مشکلات خلقی
• از دست دادن مهارت های حرکتی
• مشکلات گفتاری

چه چیزهای دیگری باید در مورد خطرات جراحی صرع بدانید؟

• خطرات برای هر فردی متفاوت از دیگران است.
• ممکن است برخی از خطرات پس از عمل جراحی صرع موقتی باشند.
• حتی در صورتیکه تغییرات حافظه و خلق و خوی به عنوان خطرات جراحی صرع مطرح باشند؛ باز هم اگر عمل جراحی منجر به کنترل تشنج شود؛ جراحی در نهایت باعث بهبود حافظه و خلق و خوی برخی افراد می گردد.
• تغییرات بینایی مرتبط با عمل جراحی صرع، معمولاً با گذشت زمان بهبود می یابند. به ندرت پیش می آید که از دست دادن بینایی یک طرفه در فرد، او را از رانندگی یا سایر فعالیت های روزمره باز دارد.
• هر بیمار مبتلا به صرع باید درباره این خطرات به صورت جداگانه با جراح و تیم درمانی خود صحبت کند.

مزایای جراحی صرع چیست؟

ارزیابی نتایج جراحی صرع معمولاً طی چند ماه انجام می شود. تیم درمانی صرع شما باید به این نتیجه برسد که مزایای جراحی برایتان بالاتر از خطرات هر گونه عوارض احتمالی عمل جراحی است.

هدف از طراحی آزمایشات قبل از عمل جراحی به شرح زیر است:

• مشخص شود که عمل جراحی تا چه اندازه ممکن است برایتان مفید باشد.
• خطرات احتمالی عمل جراحی بر روی شما مشخص شود.
• به شما و تیم درمان صرع‌تان در ارزیابی فواید و خطرات احتمالی عمل جراحی کمک کند.

منفعت یا «نرخ موفقیت» عمل جراحی صرع به نوع عمل بستگی دارد. بزرگترین مزیت عمل جراحی صرع، کاهش تعداد حملات صرع (یا به عبارتی تعداد تشنج ها) است. برای برخی افراد، این به معنی رهایی از هر نوع تشنج است. برای برخی نیز به معنی کاهش تشنج می باشد.

به طور کلی تحقیقات انجام شده، مزایای زیر را نشان داده اند:

• تقریباً 70% افرادیکه تحت جراحی رزکسیون لوب گیجگاهی قرار گرفته اند؛ نتایج مثبتی داشته اند. یک نتیجه مثبت شامل از بین رفتن تشنج ها یا کاهش شدید تعداد تشنج های ناتوان کننده است؛ به گونه ای که موارد بروز آنها بسیار نادر می شود.
• در ضمن مطالعات نشان داده اند در افرادیکه برای برداشتن کانون تشنج واقعی در یک ناحیه متفاوت مغز (منظور جایی خارج از لوب گیجگاهی مغز) تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، در حدود 50% نتایج مشابهی مشاهده شده است. این نتیجه به محل عمل جراحی در مغز و نوع زمینه ضایعه بستگی دارد.

سایر مزایای یک عمل جراحی موفقیت آمیز شامل موارد زیر است:

• امکان کاهش یا کم کردن داروهای ضد تشنجی که بیمار باید مصرف کند. این مزیت برای افرادیکه قصد عمل جراحی دارند بسیار مهم است؛ زیرا معمولاً کیفیت زندگی این افراد تحت تاثیر عوارض جانبی داروهای ضد تشنج قرار می گیرد.
• احتمال بازگشت سریع تر افراد به کار و رانندگی بیشتر است.
• کمتر احتمال دارد که افراد علائم مرتبط با اضطراب و افسردگی را پس از یک نتیجه مثبت جراحی گزارش کنند.
• در این حالت ریسک بروز مواردی چون تشنج های اورژانسی، بحران صرعی، صدمات ناشی از صرع یا مرگ کاهش می یابد.
• هزینه های زندگی با صرع کاهش پیدا می کند. تحقیقات نشان داده اند که پس از یک عمل جراحی موفقیت آمیز، هزینه های مستقیم و غیرمستقیم مراقبت های بهداشتی مرتبط با صرع به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

معمولاً تیم درمانی‌ صرع در مورد پتانسیل های شخصیتان برای بهره مندی از مزایای جراحی با شما صحبت خواهد کرد. در هر حال باید توجه داشته باشید که مزایای جراحی صرع به نوع عمل و محل کانون تشنج بستگی دارد.

مقایسه خطرات و مزایای بالقوه جراحی با خطر تشنج های غیر قابل کنترل

قابل درک است که هر کسی ممکن است از جراحی مغز واهمه داشته باشد. به احتمال زیاد کسیکه مدتی طولانی با صرع زندگی کرده است مقابله با عوارض مشخص بیماری خود (مانند تشنج) را به خطرات ناشناخته عمل جراحی ترجیح می دهد؛ حتی اگر این به معنای زندگی با حملات (تشنج های) مستمر باشد.

با این حال شناخت خطرات مرتبط با تشنج های غیر قابل کنترل نیز به همان اندازه مهم است. صرع زمانی مقاوم به دارو (که به صرع کنترل نشده یا صرع مقاوم معروف است) نامیده می شود که تشنج بیمار پس از آزمایش های کافی بر روی 2 داروی مناسب تشنج، غیر قابل کنترل باشد.

• احتمال اینکه یک داروی اضافی، تشنج را در افراد مبتلا به صرع مقاوم به درمان متوقف کند؛ کمتر از 10% است (یعنی یک نفر از هر 10 نفر).
• با افزایش تعداد داروهای ناموفق، احتمال کنترل تشنج بیش از پیش کاهش می یابد.
• در این افراد اگر بتوان ناحیه ای که تشنج از آنجا شروع می شود را به دقت شناسایی کرد و آن را به شکل بی خطری برداشت؛ پتانسیل رهایی بیمار از تشنج به صورت قابل توجهی افزایش می یابد.
• هدف هر بیمار مبتلا به صرع از آزمایش روش های مختلف درمانی، کنترل کامل تشنج است.

تشنج ها یا حملات صرع کنترل نشده چه خطراتی به دنبال دارند؟

تشنج های غیر قابل کنترل دارای خطرات قابل توجهی هستند. با وجود اینکه این خطرات همه افراد مبتلا به صرع را تحت تاثیر قرار نمی دهند؛ اما این دسته از بیماران باید حتماً با عوارض و خطرات احتمالی ناشی از عدم کنترل تشنج آشنایی داشته باشند. لذا توصیه می شود برای درک و شناخت بیشتر این خطرات با پزشک یا پرستار صرع خود صحبت کنید.

• هر ساله بیشتر از یک نفر از هر 1000 فردیکه مبتلا به صرع هستند؛ به دلیل “مرگ ناگهانی غیرمنتظره در اثر صرع” (موسوم به SUDEP) جان خود را از دست می دهند.
• تشنج های مستمر تونیک- کلونیک (Tonic-Clonic) ژنرالیزه (تکانه های عصبی)، عامل اصلی SUDEP هستند.
• اگر فردی در طول یک سال سه بار یا بیشتر تشنج تونیک- کلونیک ژنرالیزه را تجربه کند؛ خطر ابتلا وی به SUDEP شدید، به یک نفر از هر 55 نفر در سال افزایش می یابد.
• خطر مرگ ناشی از عوارض تشنج یا خودکشی در افراد مبتلا به صرع کنترل نشده بیشتر است.
• هر تشنجی که باعث تغییر در سطح هوشیاری فرد یا از دست دادن کنترل او شود؛ خطر آسیب دیدگی بدنی را افزایش می دهد.

تشنج های کنترل نشده از طرق زیر بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می گذارند:

• افزایش مشکلات در حافظه و یادگیری در طول زمان
• افزایش خطر افسردگی، اضطراب و خودکشی
• ناتوانی در رانندگی که در بسیاری از افراد باعث محدود شدن استقلال و فعالیت های اجتماعی می شود.
• مشکل پیدا کردن در یافتن و حفظ شغل که غالباً باعث ناامنی مالی می گردد.
• محدودیت در لذت بردن از ورزش یا فعالیتی خاص
• محدود کردن فرصت های اجتماعی و متاثر شدن روابط فرد با دیگران

جراحی مغز یک گزینه درمانی مهم برای بسیاری از بیماران مبتلا به صرع است که به تشنج های (حملات صرع) مقاوم به دارو دچار هستند. فرآیند ارزیابی بیمار برای عمل جراحی، مستلزم گذراندن آزمایش های گسترده ای است. با این حال در بیشتر اوقات زمانیکه تشنج بیمار به دارو پاسخ نمی دهد؛ جراحی ممکن است تنها گزینه ای باشد که می تواند به فرد در رهایی از تشنج یا کاهش قابل توجه تشنج های ناتوان کننده کمک کند. به همین دلیل در بیشتر اوقات مزایای عمل جراحی صرع بیشتر از خطرات آن است.

تیم درمانی صرع می تواند با دادن اطلاعات و پشتیبانی از شما در زمینه ارزیابی جراحی کمک کند تا بهتر با خطرات و مزایای عمل جراحی صرع آشنا شوید و تصمیم درستی در راستای کنترل تشنج خود بگیرید.

شناخت مزایا و خطرات: مطرح کردن نگرانی های خود

آیا مشاوره می تواند کمک کننده باشد؟

مشاوره قبل از عمل جراحی و صحبت با سایر افرادیکه قبلاً تحت عمل جراحی صرع قرار گرفته اند، برای اکثر افراد مهم است. توجه به زندگی روزمره فرد قبل از عمل جراحی، چیزهایی که برای فرد مهم است و نحوه مدیریت زندگی پس از عمل جراحی، در اینجا بسیار حائز اهمیت می باشد. مشاوره قبل از عمل جراحی به این افراد امکان می دهد تا ترس های خود را در مورد مزایا و خطرات احتمالی جراحی ابراز کنند. در ضمن در این صورت فرد می تواند حامی مناسبی برای قبل و بعد از عمل جراحی پیدا نماید، و برای جراحی و دوره نقاهت آماده شود.

چند نکته در زمینه کمک به تصمیم گیری آگاهانه:

• با پرستار صرع خود صحبت کنید تا با معنا و مفهوم خطرات جراحی که شما را تهدید می کنند آشنا شوید.
• سعی کنید اطلاعاتی در مورد ناحیه ای از مغزتان که قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرد و نوع عمل خود جمع آوری کنید.
• به یک مددکار اجتماعی، روانشناس یا درمانگر مراجعه نمایید تا به شما کمک کند برای مقابله با مشکلات غیرمنتظره ای که ممکن است پیش بیاید، آماده شوید.
• با یک روانپزشک متخصص در زمینه صرع صحبت کنید و سعی کنید اطلاعات کافی در مورد خطرات احتمالی تغییرات خلق و خوی پس از عمل جراحی کسب کنید، و درباره بهترین راه برای درمان این تغییرات با او مشورت نمایید.
• با فردیکه عمل جراحی را پشت سر گذاشته است حرف بزنید.
• توجه داشته باشید که مشاوره و صحبت با افرادی که عمل جراحی را پشت سر گذاشته اند؛ نباید جایگزین مشورت با متخصص و جراح صرع شود.

اگر نظرم عوض شد، چطور؟

تصمیم برای انجام عمل جراحی درمان صرع، تصمیم دشواری است. گرفتن این تصمیم برعهده شما و اطرافیانتان است. تیم درمانی شما را در این روند راهنمایی می کند. آنها توصیه های لازم را خواهند کرد و در مورد اینکه آیا امکان جراحی برای کنترل یا از بین بردن تشنج وجود دارد یا خیر، به شما مشاوره خواهند داد. اما فراموش نکنید که:

• ممکن است فرد در ابتدا در مورد عمل جراحی و تاثیرات مثبت احتمالی آن بر کیفیت زندگی اش، بیش از حد هیجان زده شود.
• شاید فرد احساس اضطراب یا ترس در مورد عمل جراحی داشته باشد.
• هر فردی در هنگام مواجه شدن با عمل جراحی به عنوان یک گزینه درمانی، واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهد.
• تصمیم برای انجام عمل جراحی، یک تصمیم کاملاً شخصی است. اگر مایل به انجام آن نیستید و یا برای فکر کردن در مورد آن به زمان بیشتری نیاز دارید؛ می توانید به راحتی به عمل جراحی «نه» بگویید.
• ارتباط صادقانه با تیم صرع به شما کمک می کند تا تصمیم مناسبی بگیرید.

شما همچنین می توانید جهت آگاهی در مورد انواع روش های جراحی صرع به مطلب جراحی صرع و انواع روش های آن مراجعه کنید.