برای مقابله با همه گیری جهانی ویروس کرونا، تلاش های فوق العاده ای برای توسعه و تولید واکسن های کرونا در حال انجام است. گزارش های اولیه در مورد ایمنی و اثربخشی واکسن امیدوار کننده است. برخی گروه ها باید به دلیل خطر بالاتر ابتلا به عفونت، احتمال بروز عوارض ماندگار یا مرگ ناشی از بیماری کووید به دلیل عوامل پزشکی، وضعیت اقتصادی اجتماعی، سن یا شغل در اولویت تزریق واکسن قرار گیرند. گفته می شود افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید باید در اولویت قرار گیرند زیرا این بیماران از نظر عوامل خطرساز پزشکی و اجتماعی برای ابتلا به سندرم حاد تنفسی کووید، عوارض و مرگ و میر ناشی از آن پرخطر محسوب می شوند. قابل ذکر است که اصطلاح بیماری روانی شدید بیشتر برای توصیف اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی اساسی به کار می رود اما می توان آن را به طور گسترده تری در مورد هرگونه بیماری روانی که باعث اختلال شدید عملکردی می شود به کار برد.
چرا افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید در برابر ویروس کرونا آسیب پذیرتر هستند؟
از جمله اولین افرادی که برای تزریق واکسن کرونا در اولویت هستند، گروه های دارای بیماریهای زمینه ای هستند که آنها را در معرض خطر مرگ و میر یا پیامدهای طولانی مدت یا شدیدتر ناشی از کرونا قرار می دهد. این گروه ها شامل افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی، بیماری مزمن انسدادی ریه، دیابت، بیماری مزمن کلیه، نقص ایمنی و سرطان می شود. برخی متخصصان معتقدند که افراد مبتلا به بیماری های روانی شدید به دلیل شیوع بالای بیماریهای همراه باید به این لیست اضافه شوند (اگرچه دلایل دیگری نیز وجود دارد).
چندین مطالعه ارتباط بین اختلالات روانپزشکی و افزایش خطر ابتلا به عفونت کرونا و نیز بستری شدن، مرگ و میر ناشی از آن را نشان داده اند. این مطالعات نشان می دهد خطر بروز عوارض عفونت کرونا برای افرادی که دارای بیماری روانی شدید هستند نسبت به افرادی که دارای بیماری روانی خفیف هستند، بیشتر است. مرگ و میر ناشی از کووید در افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید دو تا سه برابر بیشتر از مردم عادی است. در مقایسه با جمعیت عمومی، افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید بیشتر احتمال دارد که چاق یا دارای بیماریهای جسمی مانند بیماریهای قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و بیماریهای تنفسی باشند که همه عوامل خطر برای پیامدهای بدتر ناشی از عفونت کرونا هستند.
البته جدا از بیماری های جسمی همراه، اختلالات روانپزشکی یک عامل خطر مستقل برای عفونت کرونا و عوارض و مرگ و میر ناشی از آن ایجاد می کند؛ بیماری روانی شدید با تغییر عملکرد سیستم ایمنی همراه است. استرس مزمن که نقش مهمی در بروز اختلالات روانی شدید و مخرب دارد، عامل دیگری است که تنظیم سیستم ایمنی را مختل می کند. مشکلات خواب نیز، که در بسیاری از اختلالات روانپزشکی شایع است، اغلب با سیستم ایمنی نامنظم و افزایش خطر عفونت حاد همراه است. علاوه بر این، محرومیت اجتماعی و تنهایی با افزایش التهاب و اختلال عملکرد سیستم ایمنی در برابر ویروس ها مرتبط است که نشانه دیگری از ارتباط بین بیماری های روانی شدید و اختلال سیستم ایمنی است.
علاوه بر موارد فوق، بیماران روانپزشکی مزمن ریسک فاکتورهای متعدد اجتماعی و اقتصادی (نظیر نداشتن شغل مناسب، فقدان بیمه، زندگی در مکان های شلوغ یا مراکز نگهداری…) دارند که آن ها به عفونت کووید مستعدتر می سازد و در عین حال، دسترسی آن ها را به مراقبت پزشکی مناسب محدود می کند.
مجموعه عوامل فوق بیماران روانی شدید را در برابر ویروس کرونا آسیب پذیرتر می سازد. لذا، تزریق واکسن کرونا در این بیماران بسیار حیاتی است.
بیماریهای روانی شدید چه تاثیری بر اثربخشی واکسن های کرونا دارد؟
اگرچه نیاز به واکسیناسیون واضح است اما مشکلات متعددی در مورد واکسیناسیون برای افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید وجود دارد. شواهد حاصل از مطالعات مربوط به واکسیناسیون علیه سایر عوامل عفونی نشان می دهد که در افراد مبتلا به افسردگی ممکن است پاسخ ایمنی نسبت به واکسیناسیون کاهش یابد. افراد مسن (بیشتر از65 سال) که دچار استرس مزمن یا علائم افسردگی هستند، پاسخ آنتی بادی کمتری به واکسیناسیون ویروس آنفلوانزا نشان می دهند. نتایج مشابه برای واکسن هایی دیگری مانند هپاتیت، هرپس یا سرخک بدست آمده است. مطالعات دیگری نشان داده اند که پاسخ آنتی بادی به هپاتیت A، هپاتیت B و واکسیناسیون آنفلوانزا هنگامی که شرکت کنندگان خواب مناسب نداشتند، کاهش می یابد. از آنجا که اختلال خواب در بیماران مبتلا به بیماریهای روانی شدید شایع است، این اختلالات همراه تا حدی می تواند مانع پاسخ واکسن در این افراد شود.
علی رغم شواهد غیر مستقیم بالا که موجب نگرانی از کاهش اثربخشی واکسن کرونا در بیماران روانپزشکی شدید می شود، کماکان به نظر می رسد که واکسن کرونا در این بیماران محافظت قابل قبول ایجاد می کند و باید تزریق شود.
تداخل احتمالی بین واکسن کرونا و داروهای روانپزشکی چیست؟
اطلاعات زیادی در مورد تأثیر داروهای روانگردان بر پاسخ واکسیناسیون در دست نیست. داروهای ضد روان پریشی (آنتی سایکوز) ممکن است تأثیر متفاوتی بر سیتوکین ها در افراد مبتلا به روان پریشی داشته باشند و در برخی افراد اثرات ضدالتهابی ایجاد کنند. با این حال، هنگام در نظر گرفتن اثر واکسن، ممکن است این اثر ضد التهابی همیشه مطلوب نباشد زیرا می تواند تشکیل آنتی بادی ها را سرکوب کند. به عنوان یک مثال، استفاده از کلوزاپین با کاهش سلول های سفید خون یا نوتروپنی همراه است که می تواند فرد را مستعد ابتلا به عفونت کند. کمبود آنتی بادی ثانویه در بیماران با استفاده طولانی مدت از کلوزاپین مشاهده شده است و این بیماران را در معرض نقص ایمنی قرار می دهد. از سوی دیگر، واکسیناسیون آنفلوانزا ممکن است غلظت کلوزاپین را از طریق تأثیر بر متابولیسم سیتوکروم P450 تحت تأثیر قرار دهد. البته، هنوز هیچ اطلاعات فارماکودینامیکی در مورد تاثیر واکسن های کرونا بر متابولیسم سیتوکروم P450 و متابولیسم کلوزاپین در دست نیست.
لیتیوم به عنوان یک داروی تعدیل کننده سیستم ایمنی برای افزایش اثر واکسن های ویروسی در انسان پیشنهاد شده است زیرا دارای خواص تسریع گر التهاب است. با این حال، از آنجا که لیتیوم برخی از خواص ضد التهابی را در شرکت کنندگان سالم و بیماران نشان داده است، اثرات آن بر واکسن ها نامشخص است و می تواند وابسته به دوز باشد. سایر داروهای تثبیت کننده خلق، مانند والپروئیک اسید، کاربامازپین و لاموتریژین نیز تأثیر متفاوتی بر سیتوکین ها در شرکت کنندگان سالم نشان داده اند و لذا، ممکن است بر پاسخ ایمنی به واکسن ها اثر بگذارند. داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است اثرات ضدالتهابی مشابه داشته باشند.
اگرچه به نظر می رسد اکثر داروهای روانپزشکی بر چندین نشانگر ایمونولوژیکی تأثیر می گذارد و برخی از این عوامل با پروتئین هایی که ویروس کرونا به آنها متصل می شود، تداخل دارند اما نحوه تأثیر این داروها بر پاسخ واکسیناسیون و اثربخشی آنها هنوز مشخص نیست. لذا، بیماران مبتلا به اختلالات روانی نیازی به قطع یا کاهش دوز داروهای مصرفی خود پیش از واکسیناسیون کرونا ندارند.
عوارض عصبی-روانی واکسن های کرونا چیست؟
هنگام تزریق واکسن، عوارض جانبی عصبی روانی ممکن است ایجاد شود. در یک مطالعه آزمایشی، افرادی که علائم افسردگی یا اضطراب داشتند، در مقایسه با افراد سالم از نظر روانی، کاهش واضح تری در اثربخشی واکسیناسیون آنفلوانزا داشتند. چندین مطالعه در جمعیت عمومی نشان داده است که تغییرات گذرا در شناخت، خواب، خلق و خو و فعالیتهای روانی-حرکتی پس از تزریق واکسن تیفوئید رخ می دهد، تغییراتی که ممکن است در افراد مبتلا به بیماریهای روانی شدید نیز رخ دهد. اما در حال حاضر، شواهدی دال بر بروز عوارض بارز روانی پس از تزریق واکسن های کرونا یا تشدید بیماری روانی زمینه ای وجود ندارد.
کدام یک از واکسن های کرونای موجود برای بیماران روانپزشکی مناسب تر است؟
طبق اطلاعات فعلی، تمام واکسن های تایید شده برای این بیماران ایمن هستند و هیچکدام ارجحیت خاصی ندارند. با توجه به لزوم واکسیناسیون هرچه سریعتر، از هر واکسنی که در دسترس بود، باید استفاده شود.
