تعریق شبانه

عرق کردن طبیعی است و بخش اصلی از فرایند تنظیم دمای بدن است. بطور مثال، در سونا یا هنگام ورزش در باشگاه، زیاد عرق می کنیم اما بیدار شدن با عرق در نیمه شب موضوع دیگری است.  تعریق شبانه را می توان به عنوان تعریق بیش از مقدار مورد نیاز بدن برای تنظیم دمای بدن تعریف کرد. تعریق شبانه می تواند در طول خواب و بدون فعالیت بدنی رخ دهد. علت آن یک پتوی سنگین یا اتاق خواب گرم نیست. درعوض، برخی بیماری های زمینه ای ممکن است مسوول این دوره های تعریق قابل توجه در خواب باشد. عرق کردن در هنگام خواب می تواند کیفیت خواب را کاهش دهد، شریک رختخواب را نگران کند و ناراحتی قابل توجه برای فرد ایجاد کند. لذا، بهتر است بیشتر در مورد علل این مشکل و چگونگی رفع آن بدانیم.

تعریق شبانه چیست؟

همانطور که از نام آن مشخص است، تعریق شبانه (Night Sweat) عرق کردن بیش از حد در هنگام خواب است و گاهی آنقدر شدید است که ممکن است نیاز به تعویض ملحفه یا حتی لباس داشته باشند. این حالت از احساس ساده گرمای بیش از حد که به دلیل عواملی در محیط اطراف فرد مانند یک پتوی سنگین یا دمای بالای اتاق خواب رخ می دهد، متمایز است.

تفاوت تعریق شبانه با گرگرفتگی چیست؟

گرگرفتگی (hot flash) احساس ناگهانی گرما در بدن است. گرگرفتگی می تواند در هر زمانی از شبانه روز اتفاق بیفتد و زمانی که در شب اتفاق می افتد و باعث تعریق شدید می شود، به عنوان تعریق شبانه طبقه بندی می شود و اگرچه در برخی منابع نیز گرگرفتگی نامیده می شود اما با هم متمایز هستند؛ گرگرفتگی قرمزی پوست در اثر افزایش جریان خون است. اگرچه تعریق شبانه ممکن است همراه با گرگرفتگی رخ دهد، گرگرفتگی به خودی خود باعث تعریق شدید نمی شود.

عرق کردن در خواب چقدر شایع است؟

تخمین دقیق تعداد افراد مبتلا دشوار است. یک مطالعه روی بیش از 2000 بیمار در مطب های عمومی نشان داد که 41 درصد از افراد در ماه گذشته عرق شبانه داشته اند. در آن مطالعه، تعریق هنگام خواب شبانه در افراد 41 تا 55 ساله شایع بود.

۴ علت شایع تعریق شبانه

سیستم تنظیم دمای بدن پیچیده است و تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد که در برخی موارد می تواند تشخیص دقیق علت تعریق شبانه را دشوار کند. با این حال، چهار علت شایع شناسایی شده در تحقیقات شامل یائسگی، داروها، عفونت ها و مشکلات هورمونی است. 

یائسگی

یائسگی زمانی است که دوره های قاعدگی در زنان متوقف می شود. در طول این مدت، تغییرات قابل توجهی در تولید هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن رخ می دهد که به نظر می رسد عامل مهمی برای بروز گرگرفتگی باشد. گرگرفتگی یکی از مشخصه های یائسگی است. در بیشتر موارد، گرگرفتگی در واقع در دوران گذاری که به عنوان “پیش یائسگی” شناخته می‌شود، شروع می‌شود و پس از یائسگی هم می‌تواند ادامه یابد. گرگرفتگی یائسگی معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و می‌تواند چندین بار در شبانه روز رخ دهد، از جمله در شب، که می‌تواند باعث عرق کردن در هنگام خواب شود. معمولا گرگرفتگی برای چندین سال ادامه پیدا کند و برخی از زنان آن را بیش از دو دهه تجربه می کنند. لذا، تعجب آور نیست که بسیاری از زنان، مشکلات خواب و میزان بالاتری از بی خوابی را در دوران پیش از یائسگی و یائسگی گزارش می کنند. اگرچه تنها دلیل این مشکلات خواب نیست اما می تواند به ویژه زمانی که شدید و زیاد باشد، موجب بر هم خوردن خواب شود.

داروها

برخی از داروهای خاص با تعریق شبانه مرتبط هستند. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی شناخته شده به عنوان مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین، استروئیدها و داروهایی که برای کاهش تب مصرف می شوند، مانند آسپرین یا استامینوفن هستند که ممکن است به طور متناقضی باعث تعریق شوند. مصرف کافئین می تواند علت تعریق عمومی باشد. مصرف الکل و مواد مخدر  نیز می تواند خطر تعریق شبانه را افزایش دهد.

عفونت ها

بسیاری از عفونت ها با تعریق شبانه مرتبط هستند که اغلب به این دلیل است که عفونت ها ممکن است باعث تب و گرمازدگی شوند. سل، عفونت‌های باکتریایی و قارچی و ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) چند نمونه از عفونت‌هایی هستند که تعریق شبانه علامت مهم آنهاست.

اختلالات هورمونی

تغییرات در سیستم غدد درون ریز، که سطح هورمون ها را در بدن کنترل می کند، می تواند موجب تعریق شبانه شوند. نمونه هایی از مشکلات هورمونی مرتبط با تعریق شبانه شامل فعالیت بیش از حد تیروئید (پرکاری تیروئید)، دیابت و قند خون بالا و سطوح غیر طبیعی هورمون های جنسی است. بخشی از مغز که دمای بدن را تنظیم می کند، هیپوتالاموس نامیده می شود و در سیستم غدد درون ریز نیز نقش دارد. اختلال عملکرد هیپوتالاموس نیز ممکن است یکی از علل زمینه ای موجب عدم تعادل هورمونی و تعریق شبانه است. سایر عوامل مؤثر بر سیستم غدد درون ریز مانند فئوکروموسیتوم (تومور غده فوق کلیوی) و سندرم کارسینوئید (ناشی از تومورهایی که هورمون تولید می کنند) نیز می توانند با تعریق شبانه مرتبط باشند.

سایر علل

فراتر از این چهار علت رایج، تعریق شبانه علل دیگری هم دارد:

 گرگرفتگی ممکن است در دوران بارداری و دوره پس از زایمان شایع تر باشد. اضطراب و حملات پانیک با تعریق شبانه ارتباط دارد. هیپرهیدروز، بیماری که موجب تولید بیش از حد عرق می شود، ممکن است افراد را در طول روز و شب تحت تاثیر قرار دهد. برخی تحقیقات به بیماری رفلاکس معده به مری به عنوان یک علت بالقوه اشاره کرده اند. تعریق شبانه می تواند نشانه ای از انواع خاصی از سرطان یا عارضه جانبی درمان سرطان باشد. گرگرفتگی ممکن است در افراد مبتلا به لنفوم رخ دهد. همچنین غالبا در نتیجه هورمون درمانی برای زنان مبتلا به سرطان سینه و مردان مبتلا به سرطان پروستات ایجاد می شوند. جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی سرطان نیز ممکن است باعث تعریق شبانه شود.

راهکارهایی برای کاهش تعریق شبانه

تعریق شبانه می تواند نگران کننده و آزاردهنده باشد و اغلب با اختلالات جدی خواب مرتبط است. در نتیجه، طبیعی است که هر کسی که دچار آن است، بخواهد بداند چگونه از آن اجتناب کند و راحت تر بخوابد. از آنجایی که علل بالقوه متعددی برای آن وجود دارد، هیچ راه حل واحدی برای متوقف کردن آن وجود ندارد اما راهکارهای زیر ممکن است به برخی افراد کمک کند.

• خوابیدن در اتاق خواب خنک تر: اگرچه دمای اتاق خواب دلیل اصلی تعریق شبانه نیست، ممکن است باعث تسهیل یا تحریک آن شود. حفظ دمای پایین تر و استفاده از ملافه سبک تر می تواند از تجمع گرما در بدن در طول شب جلوگیری کند.
• پوشیدن لباس‌های خنک و دارای منافذ: لباس‌های تنگ گرما را در خود نگه می دارند، بنابراین بهتر است لباس‌های سبک و گشاد بپوشید که دارای منافذی برای تبادل هوا هستند. 
• پرهیز از کافئین، الکل و غذاهای تند: همه این موارد می توانند باعث افزایش دمای بدن و ایجاد تعریق شوند. اجتناب از آنها، به ویژه از عصر، ممکن است تعریق شبانه را کاهش دهد..
• نوشیدن آب سرد: گذاشتن مقداری آب خنک کناررختخواب به برخی از افراد مبتلا به تعریق شبانه کمک می کند تا دمای مطلوب تری داشته باشند. 
• حفظ وزن سالم: برخی تحقیقات ارتباط بین وزن بیشتر بدن و تعریق شبانه را شناسایی کرده اند. اضافه وزن یا چاقی می تواند موجب سایر مشکلات سلامتی، از جمله مواردی که بر خواب تأثیر می گذارد، مانند آپنه خواب نیز شود.
• استفاده از تکنیک‌های آرامش بخشی: یافتن راه‌هایی برای آرام کردن خود می‌تواند به خواب رفتن را آسان ‌تر کند. مطالعات همچنین نشان می دهد که تکنیک هایی مانند “تنفس کنترل شده” ممکن است به کاهش معنی دار گرگرفتگی کمک کند.

بسیاری از این نکات با راهکارهای عمومی یک خواب سالم همپوشانی دارند که می‌توانند در کنار هم به کار گرفته شوند تا عادت‌ های مناسب خواب به تدریج به یک خواب پایدارتر و باکیفیت‌ منجر شوند.  

درمان های روانشناختی

درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی گفتگو درمانی است که معمولا برای مشکلات سلامتی مانند افسردگی، اضطراب و بی خوابی به کار برده می شود. این روش معمولاً به صورت حضوری توسط روانپزشک یا مشاور انجام می شود اما برخی برنامه های خود راهبری نیز وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که اجرای درمان شناختی رفتاری برای گرگرفتگی و عرق کردن در شب می تواند میزان این علایم را کاهش دهد و خلق و خو و کیفیت زندگی را در زنان یائسه بهبود بخشد.

داروها

اگر داروهای مصرفی باعث تعریق شبانه شوند، تغییر دارو، دوز یا زمان مصرف آن ممکن است آن را برطرف کند و اگر ناشی از عفونت یا مشکل هورمونی باشد، دارو ممکن است به رفع آن کمک کند. برای زنان یائسه، اگر درمان‌های رفتاری مؤثر واقع نشوند، ممکن است دارو تجویز شود.

داروهای مختلفی، به ویژه هورمون درمانی، می توانند تعریق شبانه را کاهش دهند اما این داروها می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند و باید با نظر پزشک تجویز شوند.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر تعریق شبانه دارید، در شرایط زیر لازم است با پزشک خود مشورت کنید:

• تعریق شبانه مکرر یا مداوم باشد
• خواب را مختل کند
• عملکرد فرد در طول روز را تحت تاثیر قرار دهد
• فرد علایم دیگری از بیماری های زمینه ای داشته باشد.