اثرات صرع بر توانایی باروری زنان

صرع چگونه بر توانایی باروری زنان اثر می گذارد؟

در کل، زنان مبتلا به صرع نرخ باروری کمتری نسبت به سایر زنان دارند. اختلالات قاعدگی نیز در یک سوم زنان مبتلا به صرع رخ می دهد در حالیکه این نسبت در زنان سالم یک به هفت است. ممکن است در این زنان خونریزی های قاعدگی با تاخیر رخ دهد یا حتی سیکل ها کوتاه تر از حد طبیعی شوند. مطالعات نشان داده اند که در زنان مبتلا به صرع های ژنرالیژه، یک سوم سیکل ها بدون تخمک گذاری هستند و همین امر احتمال بارداری را کاهش می دهد.
بعلاوه، خود حملات تشنجی می تواند منجر به بروز نوساناتی در سطح هورمون مرتبط با باروری شود. نوع صرع بیمار نیز تاثیر بارزی بر هورمون های باروری و عملکرد آنان دارد. بطور مثال، اثرپذیری متقابل ساختارهای لوب گیجگاهی با هیپوتالاموس می تواند بر ترشح هورمون ها از هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان ها اثر بگذارد. لذا، در صرع های لوب تمپورال ممکن است این نامنظمی در هورمون های مرتبط با باروری و عوارض آن بیشتر دیده شود.
البته نرخ پایین باروری در زنان مبتلا به صرع می تواند ناشی از مهارهای اجتماعی هم باشد. این بیماران ممکن است بدلیل ترس از بروز تشنج در جمع و استیگمای ناشی از آن، از اجتماع کناره گیری کنند، منزوی شوند و کمتر وارد روابط اجتماعی و بین فردی شوند و در نتیجه احتمال ازدواج و برقراری روابط زناشویی در آنان کاهش یابد. در عین حال، مطالعاتی هم در دست است که نشان می دهد نرخ باروری در زنان متاهل مبتلا به صرع نسبت زنان سالم کمتر نیست اما نرخ ازدواج در زنان مبتلا به صرع کمتر باشد.
نگرانی های زنان مبتلا به صرع از عوارض و اثرات منفی تشنجات بر سلامت مادر و جنین در حین بارداری موجب می شود که بسیاری از این بیماران از روش های جلوگیری از بارداری استفاده کنند یا برخی پس از بارداری بدنبال سقط برآیند. حتی در گذشته در برخی کشورها اقدام به عقیم سازی زنان دچار اختلالات ذهنی ازجمله صرع های مقاوم می کردند که امروزه این روش ها عملا منسوخ شده و با توصیه ها و روش های مراقبتی جدید می توان مشکلات باروری دز زنان مبتلا به  صرع را به خوبی مدیریت کرد.

ارتباط صرع با کیست تخمدان (تخمدان پلی کیستیک)

مطالعات متعددی به شیوع کیست های تخمدانی در بیماران مبتلا به صرع پرداخته اند. این کیست ها شایع هستند و با سونوگرافی می توان در 20 تا 30 در صد از زنان سالم تخمدان کیستیک در سن باروری نشان داد. تخمدان پلی سیستیک (polycystic ovaries) در درازمدت عوارضی نظیر ناباروری، مقاومت به انسولین، چاقی، افزایش چربی خون، موهای زاید، افزایش ریسک سرطان رحم و بیماری های قلبی و عروقی در پی خواهد داشت. شیوع تخمدان پلی سیستیک در بیماران مبتلا به صرع بیشتر از زنان سالم است.
تخمدان پلی کیستیک در 41 درصد زنان مبتلا به صرع های ژنرالیزه ژنتیکی و 26 درصد از زنان مبتلا به صرع های فوکال دیده می شود. البته چون بسیاری از بیماران مبتلا به صرع های ژنرالیزه ژنتیکی داروی والپروات را دریافت می کنند ممکن است این آمار بالاتر تاحدودی مرتبط با عوارض این دارو باشد. یکی از داروهایی که در بیماران مبتلا به تخمدان پلی سیستیک تجویز میشود کلومیفن (clomiphene) است که هم تقویت کننده باروری است و در برخی گزارشات موجب کاهش بروز تشنجات شده است اگرچه که جایگاهی به عنوان داروی ضدصرع ندارد.
پس با توجه به شیوع کیست های تخمدانی، بهتر است پزشکان این امر را در زنان مبتلا به صرع در نظر داشته باشند و در صورت امکان از تجویز داروهایی نظیر والپروات در زنان سنین باروری اجتناب نمایند.

اختلال عملکرد جنسی در زنان مبتلا به صرع

مطالعات نشان می دهد که در کشورهای غربی یک سوم زنان مبتلا به صرع از اختلالات عملکرد جنسی شاکی هستند. مانند آنچه در مورد اختلالات باروری ذکر شد، این امر ناشی از عوامل مختلف فیزیولوژیک و روانی-اجتماعی می باشد. لذا، درمان این اختلالات نیازمند مشاوره، شرح حال دقیق و ارزیابی تمام علل دخیل است. گاهی لازم است برای درمان این اختلالات، پزشک رژیم درمانی بیمار را سبک تر کند و از رژیم چنددارویی به سمت درمان تک دارویی برود یا داروی ضد صرع بیمار را تعویض کند و دارویی با عوارض جانبی کمتر تجویز نماید.

آیا زنان مبتلا به صرع می توانند از تمام روش های معمول جلوگیری از باروری استفاده کنند؟ 

قطعا خیر. جلوگیری از بارداری در زنان مبتلا به صرع با توجه به تداخلات برخی از داروهای رایج ضد صرع با ترکیبات هورمونی ضد بارداری، امری پیچیده و نیاز به توجه خاص هم از سوی پزشک و هم از سوی بیمار است. این تداخلات می تواند باعث کاهش اثربخشی ترکیبات ضد بارداری هورمونی (از جمله قرص ها) و بروز حاملگی ناخواسته در زنان مبتلا به صرع شود و گاهی نیز منجر به کاهش اثربخشی داروی ضد تشنج در بیمار و تشدید حملات می شود. لذا، مناسب است که بیماران مبتلا به صرع پیش از استفاده از هرگونه روش ضد بارداری با پزشک خود مشورت نمایند. به موضوع روش های مناسب جلوگیری از بارداری در زنان مبتلا به صرع به طور مفصل در مقاله دیگری در همین سایت پرداخته شده است.

آیا همه زنان مبتلا به صرع باید از مکمل اسید فولیک استفاده کنند؟ 

بلی. کاهش سطح فولات (folate) در خون می تواند عوارضی نظیر سقط جنین یا ناهنجاری های سیستم عصبی در جنین را در پی داشته باشد. لذا، همه زنان سنین باروری، چه مبتلا به صرع باشند یا خیر، بهتر است از مکمل اسید فولیک استفاده کنند حتی اگر در آینده نزدیک برنامه ای برای باردار شدن نداشته باشند. 

در بیمارانی که داروهای قدیمی ضد صرع را مصرف می کنند سطح فولات در خون کاهش پیدا می کند؛ اگرچه همه داروهای ضد صرع سطح فولات در خون را کم نمی کنند، توصیه می شود همه بیماران مبتلا به صرع، چه مرد و چه زن، از مکمل اسید فولیک استفاده کنند. اغلب متخصصان صرع توصیه می کنند زنان مبتلا به صرع دوز 1 تا 5 میلی گرم اسید فولیک در روز را مصرف نمایند و البته در زنانی که سابقه خانوادگی از تولد نوزاد با نقایص عصبی دارند دوز بالاتر پیشنهاد می شود.