میگرن دهلیزی

میگرن دهلیزی نوعی سردرد است که با علائمی مانند گیجی سر (Dizziness)، سرگیجه (Vertigo) و حساسیت به نور و صدا مشخص می شود. اصطلاح “دهلیز” به طور کلی به سیستمی در گوش داخلی شما گفته می شود که مسئول تعادل بدنتان می باشد.
طبق بررسی و گزارش سازمان بهداشت جهانی (World Health Organization/WHO)، سردردها یکی از شایع ترین بیماری های سیستم عصبی هستند و تقریباً 50 درصد از بزرگسالان در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهند.
پزشکان کاملاً مطمئن نیستند که چه عواملی باعث میگرن دهلیزی می شوند. بیشتر اطلاعات مربوط به تشخیص، عوامل تحریک کننده و درمان ناشی از تحقیقاتی است که به طور خاص بر روی این بیماری متمرکز نیست.

با این حال با توجه به یک مطالعه مروری علمی در سال 2017، مهمترین عوامل تحریک کننده میگرن دهلیزی عبارتند از:

• غذاهای خاص
• مشکلات خواب
• تغییرات هورمونی

در این مطلب عوامل بالقوه محرک میگرن دهلیزی و همچنین نحوه تسکین علائم و زمان مراجعه به پزشک را بررسی می کند.

عوامل محرک میگرن دهلیزی

غذاهای خاص

برخی غذاهای خاص باعث تحریک میگرن می شوند. اعتقاد بر این است که این غذاها می توانند میگرن دهلیزی را هم تحریک کنند.

طبق یک مطالعه مروری در سال 2020، برخی از غذاهای معمول تحریک کننده میگرن شامل موارد زیر می باشد:

• الکل
• آسپارتام (Aspartame)
• کافئین
• پنیر
• شکلات
• مرکبات
• قهوه
• لبنیات
• غذاهای سرشار از چربی
• غذاهایی با مخمر
• مونوسدیم گلوتامات (Monosodium glutamate/MSG)
• آجیل و خشکبار
• گوشت های فرآوری شده

برخی ترکیبات موجود در این غذاها مانند ترکیبات فنلی (آروماتیک) موجود در میوه ها و الکل ممکن است در میگرن نقش داشته باشند. بسیاری از این ترکیبات با مسیرهای مختلف مغزی ـ که در ایجاد یک حمله میگرن دخیل هستند ـ تداخل می کنند.
با این حال رابطه بین غذاهای محرک و میگرن کاملاً شناخته نشده و تحقیقات بیشتری لازم است.

نوسانات هورمونی

تغییرات هورمونی، مانند آنهایی که در دوران قاعدگی یا هورمون درمانی اتفاق می افتد، یکی از مهمترین عوامل تحریک کننده هم میگرن و هم میگرن دهلیزی ـ به طور خاص ـ است.
در سال 2007، یکی از بزرگترین مطالعات در مورد میگرن نشان داد که نوسان هورمونها در حدود 65 درصد از شرکت کنندگان به عنوان محرک عمل می کنند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که این یافته ها بر اساس گزارش خود شرکت کنندگان بوده است.
استروژن هورمونی اصلی مرتبط با میگرن است. طبق تحقیقی در سال 2021، هم افزایش و کاهش استروژن با پیشرفت میگرن در ارتباط هستند.
کاهش یا افزایش سطح استروژن می تواند باعث تغییر فشار خون و نشانگرهای التهابی شود، عواملی که تصور می شود محرک حملات میگرن هستند.

استرس روانی

عوامل متنوعی می توانند استرس روانی ایجاد کنند. ممکن است هر یک از عوامل ایجادکننده استرس جزئی و عمده برای شما اتفاق بیفتد، مانند:

• صدمات یا حوادث
• بیماری های جسمی یا روانی
• از دست دادن

استرس محرک شناخته شده ای هم برای میگرن و هم برای میگرن دهلیزی است. در حقیقت در مطالعه 2007 که در بالا ذکر شد، تقریباً 80 درصد شرکت کنندگان در مطالعه استرس را به عنوان محرک علائم میگرن ذکر کردند.
طبق گزارش سرویس بهداشت ملی (National Health Service/NHS)، اعتقاد بر این است که استرس از طریق فعال کردن مسیرهای مختلفی در مغز باعث ایجاد میگرن می شود. این مسیرها شامل برخی مواد شیمیایی، اعصاب و عروق خونی است.
وقتی استرس هیپوتالاموس را فعال می کند، این مسیرها همراه با سایر مناطق مغز فعال می شوند و می تواند میگرن را تحریک کند.

اختلالات خواب

اختلالات خواب می تواند شامل مشکل در به خواب رفتن و در خواب باقی ماندن و همچنین کیفیت پایین خواب باشد. این اختلالات محرک میگرن دهلیزی هستند.
طبق مطالعه ای در سال 2019، افراد مبتلا به میگرن دهلیزی کیفیت خواب پایین تری دارند. کیفیت خواب پایین به نوبه خود می تواند باعث بروز حملات بیشتر میگرن شود.
محققان بر این باورند که کم خوابی با فعال کردن هیپوتالاموس و آمیگدال می تواند به پیشرفت میگرن کمک کند؛ چرا که هر دو باعث تغییرات مغزی مرتبط با میگرن می شوند.
تأثیر استرس بر روی مغز شما همچنین می تواند در طولانی مدت منجر به تغییراتی شود که با افزایش فرکانس میگرن مرتبط است.

داروهای خاص

برخی از داروها، به ویژه داروهایی که سطح هورمون ها را تغییر می دهند یا بر اتساع عروق خونی تأثیر می گذارند، ممکن است باعث ایجاد میگرن دهلیزی به عنوان یک عارضه جانبی شوند. همچنین برخی از داروها در صورت مصرف مکرر ممکن است باعث ایجاد میگرن دهلیزی شوند.

داروهایی که ممکن است باعث ایجاد سردردهای میگرنی دهلیزی شوند عبارتند از:

• ضددرد
• داروهای ضد افسردگی
• مسکن های ترکیبی
• ارگوتامین (Ergotamine)
• درمان جایگزینی هورمون
• مواد افیونی
• داروهای ضد بارداری خوراکی
• تریپتان ها (Triptans)

تحقیقات در مورد ارتباط بین مصرف دارو و میگرن دهلیزی محدود بوده و بنابراین مطالعات بیشتری لازم است.

تغییرات آب و هوایی

تغییرات آب و هوایی، مانند فشار بارومتریک (یا فشار جو) یا دما، از علل بالقوه میگرن دهلیزی می باشد.
به طور معمول فشار بارومتریک در طول روز دچار تغییرات جزئی می شود. با این حال بسته به الگوهای آب و هوایی کنونی می تواند افزایش و کاهش چشمگیری داشته باشد.
بر اساس یک مطالعه مروری در سال 2021، دو مطالعه ارتباطی بین تغییرات شدید فشار جو و حملات میگرن ایجاد کردند. علاوه بر این الگوهای خاص آب و هوایی می تواند بر ساختار اتمی جو تأثیر گذاشته که ممکن است سطوح مختلف مواد شیمیایی مغزی مرتبط با میگرن را تحت تاثیر قرار دهد.
بر اساس یک مطالعه در سال 2019، آب و هوای گرم و مرطوب نیز با حملات میگرن مرتبط است.

تغییرات نور

تغییرات نور، به ویژه آنهایی که شامل نورهای روشن یا چشمک زن هستند، یکی دیگر از محرک های شناخته شده میگرن می باشند.
طبق مطالعه ای در سال 2007 که در بالا ذکر شد، تقریباً 38 درصد شرکت کنندگان از نور به عنوان محرک میگرن نام بردند ـ که آن را به یک محرک بالقوه برای میگرن دهلیزی نیز تبدیل می کند.
بر اساس یک مطالعه در سال 2017، محققان بر این باورند که نور علاوه بر تحریک میگرن، می تواند بر شدت علائم آن نیز تأثیر بگذارد.
با توجه به تحقیقات فوق در مورد این موضوع، نقش تحریکی تغییرات نوری احتمالاً به دلیل ارتباط بین سلول های عصبی چشم و مسیرهایی در مغز شما است که با علائم میگرن مرتبط هستند.

علائم میگرن دهلیزی

گرچه میگرن دهلیزی در گروه عمومی “میگرن” قرار می گیرد، اما همیشه باعث سردردی که به طور معمول با میگرن همراه است، نمی شود. برخی از افراد مبتلا به این نوع از میگرن ممکن است دچار سردرد ضربانی شدیدی شوند.
میگرن دهلیزی اغلب با علائم سیستم دهلیزی همراه با سایر علائم میگرن مانند حساسیت به نور و صدا مشخص می شود.

علائم میگرن دهلیزی از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تهوع و استفراغ
• گیجی سر
• از دست دادن تعادل
• حساسیت به نور، صدا یا بو
• سرگیجه ای که با حرکت تحریک می شود

با توجه به معیارهای تشخیصی فعلی، حداقل باید 5 حمله با علائم دهلیزی که از 5 دقیقه تا 72 ساعت طول می کشد اتفاق بیافتد تا میگرن دهلیزی را تشخیص دهیم.

راه های تسکین علائم میگرن دهلیزی

تحقیقات در مورد اثربخشی گزینه های درمانی میگرن دهلیزی همچنان ادامه دارد. با این حال طبق یک مطالعه مروری در سال 2020، توصیه های درمانی فعلی شامل چندین روش مختلف است:

اصلاحات غذایی و تغییرات رفتاری

یکی از اولین اقدامات در کنترل میگرن دهلیزی، این است که کمتر در معرض عوامل محرک قرار بگیرید. نگهداری یک دفترچه علائم می تواند به شما کمک کند محرک های خود را به راحتی شناسایی کنید تا بتوانید از آنها جلوگیری کنید. اگر علائم شما عمدتاً با رژیم غذایی ایجاد می شود، می توانید هرگونه غذای محرک را از رژیم غذایی خود حذف کنید. اگر عوامل محرک شما شامل اشکالاتی در سبک زندگی، مانند خواب کم است، سعی کنید برای بهبود این نقص های زندگی خود گام بردارید.

داروهایی برای کنترل علائم در طی حملات

همیشه پیشگیری از میگرن دهلیزی امکان پذیر نیست. دارو می تواند در طول یک حمله به شما کمک کند. گزینه های دارویی ممکن است شامل تریپتان ها، داروهای مسکن بدون نسخه، استروئیدها (Steroids) و داروهای ضد استفراغ باشد. اکثر این داروها با کاهش علائم شایع این نوع حملات میگرنی مانند گیجی سر، بیماری حرکت و حالت تهوع عمل می کنند.

داروهای پروفیلاکتیک (Prophylactic) برای جلوگیری از حملات آینده

داروهای پروفیلاکتیک (پیشگیری کننده) یکی از مؤثرترین گزینه های درمانی میگرن دهلیزی محسوب می شوند. این داروها میتوانند شامل بتا بلاکرها (Beta-blockers)، اسید والپروئیک (Valproic acid)، توپیرامات (Topiramate)، داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای و لاموتریژین (Lamotrigine) باشد. همچنین نشان داده شده که ونلافاکسین (Venlafaxine) و فلوناریزین (Flunarizine) برای پیشگیری از میگرن دهلیزی موثر هستند.

درمان های مکمل

طبق یک مطالعه مروری در سال 2018، مشخص شده که درمان سیستم دهلیزی ـ که توسط یک متخصص طب فیزیکی انجام می شود ـ برای میگرن دهلیزی موثر است. طبق مطالعات مروری در سال 2020 و سال 2019، به ترتیب طب سوزنی و تحریک عصبی نیز می توانند مفید باشند.
مثل همیشه، ممکن است درمان یک بیماری مانند میگرن دهلیزی برای هر فردی متفاوت باشد. جهت بحث در مورد بهترین گزینه های درمانی تان، به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید.

زمان مراجعه به پزشک در میگرن دهلیزی

اگر علائم میگرن دهلیزی را تجربه کرده اید، در اسرع وقت قرار ملاقاتی را با پزشک برای تشخیص بیماری تعیین کنید. پزشک مراقبت های اولیه به عنوان نقطه شروع خوب است.
آنها ممکن است شما را برای معاینه و درمان دقیق تر به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهند. متخصصان مغز و اعصاب درباره بیماری هایی که باعث ایجاد عوارض در حواس شما می شود ـ مانند لامسه، بینایی، بویایی یا تعادل ـ تخصص دارند.
از آنجا که میگرن دهلیزی می تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد، تشخیص و درمان به موقع مهم است.
اگر پزشک یا متخصص مغز و اعصاب بیماری شما را به عنوان میگرن دهلیزی تشخیص داده باشد، می تواند داروهایی را برای تسکین علائم شما در طی حملات تجویز کند.
به احتمال زیاد از شما خواسته می شود که گزارشی از هر نوع عامل محرک میگرنی را که مشاهده می کنید، ثبت کنید تا بتوانید از آنها جلوگیری کنید. پزشک همچنین می تواند در بسیاری از موارد داروهای پیشگیری کننده را برای جلوگیری از وقوع میگرن در آینده تجویز کند.

اگرچه میگرن دهلیزی به طور کلی خطرناک نیست، اما اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید باید فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید:

• سردردی که بهبود نیابد یا سریعاً بدتر شود
• سفتی گردن
• تب شدید
• ضعف عضلانی
• تغییرات گفتاری یا بینایی
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن
• گیجی یا کاهش آگاهی
• تشنج

نکات مهم در تشخیص و کنترل میگرن دهلیزی

میگرن دهلیزی نوعی میگرن است و علاوه بر علائم کلاسیک میگرن، با علائم دهلیزی مانند گیجی سر و سرگیجه نیز مشخص می شو که می تواند در اثر تعداد زیادی عوامل محرک ـ از غذاهای خاص گرفته تا تغییرات هورمونی ـ ایجاد شود. درمان میگرن دهلیزی به طور کلی شامل موارد زیر است:

• تغییرات رژیم غذایی
• اصلاحات در سبک زندگی
• داروها برای علائم و پیشگیری

اگر علائم میگرن دهلیزی را تجربه کرده اید، سعی کنید گزارشی از عوامل محرک شخصی داشته باشید. می توانید آن را نزد یک متخصص مراقبت های بهداشتی ببرید تا به آنها در تشخیص و درمان بیماری کمک کند.