گرفتگی گردن و کشیدگی عضلات

کشیدگی عضلات گردن (Neck strain) زمانی رخ می دهد که یک یا چند فیبر در عضله یا تاندون گردن، بیش از حد کشیده و پاره شوند. این آسیب، که به آن عضله کشیده (Pulled muscle) نیز گفته می شود، بسته به اندازه و محل پارگی می تواند از نظر شدت متفاوت باشد. اگرچه کشیدگی عضلات گردن معمولاً طی چند روز یا چند هفته به خودی خود بهبود می یابد، اما درد ممکن است از خفیف تا درد تیز و ناتوان کننده متغیر باشد.

گاهی از اصطلاحات کشیدگی عضلات گردن (Neck strain) و پیچ خوردگی عضلات گردن (Neck sprain) به جای یکدیگر استفاده می شود. با اینکه پیچ خوردگی آسیبی به رباط است (نه عضله یا تاندون)، اما علائم سفتی و درد که در هر دو مورد کشیدگی و گرفتگی احساس می شوند، معمولاً مشابه هستند و قبل از تشخیص پزشک به خودی خود برطرف می شوند.

عملکرد عضلات گردن و کشیدگی آنها

بیش از 20 ماهیچه در گردن به هم متصل شده اند. این ماهیچه ها با یکدیگر همکاری می کنند تا از حالت قائم سر حمایت و حرکات سر، گردن، فک، قسمت فوقانی پشت و شانه ها را تسهیل کنند.

یک ماهیچه سالم از فیبرهای عضلانی متعددی تشکیل شده است. درون هر یک از این فیبرها، دسته ای از میوفیبریل ها وجود دارد که حاوی پروتئین های انقباضی هستند و انقباضاتی واقعی برای حرکات ماهیچه ها انجام می دهند. هنگامی که ماهیچه بیش از حد فعالیت کند یا کشیده شود، پارگی های کوچکی در عضله، تاندون یا بافت همبند بین ماهیچه و تاندون -معمولاً ضعیف ترین قسمت است- ایجاد می شود.

کشیدگی های گسترده تر عضلات گردن التهاب بیشتری دارند که منجر به تورم و درد بیشتر و دوره بهبودی طولانی تر می شود. قدرت عضله کشیده –هنگامی که آسیب رو به بهبودی است- تا حد زیادی به تعداد فیبرهای عضلانی پاره شده بستگی دارد.

دو عضله گردنی بلند که بیشتر در معرض کشیدگی هستند عبارتند از:

• بالابرنده کتف یا لواتور اسکاپولا (Levator scapulae). این ماهیچه در هر طرف گردن از بالای ستون فقرات گردنی تا کتف کشیده می شود. بالابرنده کتف نقشی کلیدی در خم شدن و چرخاندن گردن به پهلو دارد. در صورت کشیدگی عضله، انجام این حرکات با مشکل روبرو می شود.
• ذوزنقه ای یا تراپزیوس (Trapezius). این ماهیچه بادبادک شکل (ذوزنقه ای شکل) از قاعده جمجمه مبدأ می گیرد و به بیش از نیمی از قسمت پشتی بدن و شانه ها متصل می شود. بخش فوقانی عضله ذوزنقه ای به تسهیل بسیاری از حرکات، از جمله بالا بردن سر و کشیدن گردن به سمت بالا (نگاه به بالا)، کمک می کند.

سایر ماهیچه های گردنی نیز می توانند دچار کشیدگی شوند و ممکن است در هر زمان بیش از یک عضله گردنی دردناک شود.

علل کشیدگی عضلات گردن

برخی از علل شایع کشیدگی عضلات گردن عبارتند از:

• وضعیت بدنی نامناسب یا اتخاذ موقعیت بدنی ناخوشایند. اگر سر در مدتی طولانی خیلی جلو یا در زاویه ای به سمت بالا نگاه داشته شود، ماهیچه ها، تاندون ها و سایر بافت های نرم گردن ممکن است بیش از حد کشیده شوند. به عنوان مثال: چند ساعت خم شدن به سمت کامپیوتر، نگه داشتن تلفن بین گوش و شانه یا خوابیدن در وضعیتی که به خوبی ستون فقرات گردنی را پشتیبانی نمی کند. گردن پیامکی مشکل رایجی است و گردن دردی را توصیف می کند که ناشی از نگاه کردن به صفحه نمایش تلفن یا سایر دستگاه های بی سیم برای مدتی طولانی یا با دفعات زیاد است.
• بلند کردن وسیله ای بسیار سنگین. به احتمال زیاد هنگام بلند کردن چیزی که نیاز به کار زیاد ماهیچه ها دارد، گردن بیش از حد دچار فشار و کشیدگی می شود. 
• برخورد یا سقوط. ضربه ناگهانی می تواند باعث شود سر و ستون فقرات گردنی طوری تکان بخورند که عضلات مرتبط به سرعت حرکت کنند. این حالت ممکن است منجر به آسیب شلاقی گردن (Whiplash) یا سایر انواع کشیدگی عضلات گردن شود. برخی از موارد شامل تصادف اتومبیل، تصادف حین دوچرخه سواری یا آسیب های ورزشی، مانند آنچه که در فوتبال رخ می دهد، است.
• انجام فعالیت جدید. وادار کردن هر عضله ای – از جمله عضلات گردنی – به انجام نوع جدیدی از فعالیت که تا حدی شدید است، باعث می شود که آن عضله بیشتر مستعد کشیدگی شود. به عنوان مثال، ورزشکاران در ابتدای فصل تمرینات بیشتر مستعد کشیدگی عضلانی هستند.
• حرکات تکراری. تکرار بیش از حد، حتی در مورد حرکات و کارهایی که در حد تحمل عضلات گردن است، در نهایت می تواند ماهیچه ها را کشیده کند.

این لیست کاملی از علل کشیدگی عضلات گردن نیست. گاهی اوقات علت دقیق کشیدگی عضلات گردن مشخص نمی شود.

دوره کشیدگی عضلات گردن

کشیدگی عضلات گردن ممکن است به محض بروز آسیب دردناک باشد، یا ممکن است ساعت ها طول بکشد تا التهاب افزایش یابد و علائم ظاهر شوند. گاهی اوقات علائم آنقدر تدریجی شروع می شوند که نمی توان نحوه یا زمان بروز آسیب را ردیابی کرد. به طور معمول، درد و سفتی ناشی از کشیدگی عضلات گردن در طی یکی دو روز اول پس از آسیب بدتر می شود.

اگرچه اکثر کشیدگی عضلات گردن چند هفته ای طول می کشد تا کاملاً بهبود یابد، اما علائم آن عمدتاً در کمتر از یک هفته از بین می رود. بهبود کشیدگی های شدید عضلانی به طور کلی حدود 12 هفته طول می کشد، اما به ندرت در گردن به این میزان طول بکشد؛ مگر اینکه آسیب جدی تری رخ داده باشد.

چه موقع باید برای درمان کشیدگی عضلات گردن به پزشک مراجعه کرد؟

در بیشتر حملات کشیدگی عضلات گردن، برای مدیریت علائم تا زمان بهبودی آسیب، خودمراقبتی و اجتناب از هرگونه فشار اضافی به گردن کافی است. اگر آسیب اولیه قسمتی از یک ضربه بزرگ (مانند تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع) باشد، طی چند روز بدتر شود یا بهبود نیابد یا با علائم نگران کننده ای مانند بی حسی یا گزگز در اندام فوقانی، ضعف در اندام های فوقانی یا تحتانی یا اختلال در تعادل همراهی کند، باید به دنبال مراقبت پزشکی رفت. 

گرفتگی گردن

گرفتگی گردن (Stiff neck) معمولاً با درد و مشکل در حرکت دادن گردن مشخص می شود، به ویژه هنگامی که سعی می کنید سر را به پهلو بچرخانید. همچنین ممکن است با سردرد، گردن درد، شانه درد و/یا درد اندام فوقانی همراه باشد. برای اینکه به پهلو یا روی شانه نگاه کنید، ممکن است نیاز باشد که کل بدن را به جای گردن گرفته خود بچرخانید.

اکثر مردم با درد و ناراحتی ناشی از گرفتگی گردن آشنا هستند، خواه در صبح هنگام بیدار شدن از خواب ظاهر شود خواه در اواخر روز بعد از انجام فعالیت های شدید مانند جابجایی اثاثیه. در بیشتر موارد، درد و گرفتگی به طور طبیعی در عرض یک هفته برطرف می شوند. با این حال نحوه مدیریت و مراقبت فرد از علائم گرفتگی گردن می تواند بر سطح درد، زمان بهبودی و احتمال بازگشت آن تأثیر بگذارد.

علل شایع گرفتگی گردن

شایع ترین علت گرفتگی گردن کشیدگی عضله یا پیچ خوردگی بافت نرم است. ماهیچه بالابرنده کتف مخصوصاً مستعد آسیب است. ماهیچه بالابرنده کتف که در پشت و کنار گردن قرار دارد، ستون فقرات گردنی گردنی را به شانه متصل می کند. این ماهیچه توسط اعصاب سوم و چهارم گردن (C3 و C4) کنترل می شود.

ماهیچه بالابرنده کتف ممکن است در طول بسیاری از فعالیت های معمول و روزمره تحت فشار قرار گیرد، مانند:

• خوابیدن طوری که گردن در موقعیت نامناسبی قرار داشته باشد.
• زمین خوردن یا ضربه ای ناگهانی که سر را به طرف دیگری بکشاند، مانند آسیب های ورزشی.
• چرخاندن سر به طرف دیگر در حین فعالیت مانند ضربه ناشی از شنای کرال جلو.
• خم شدن با وضعیت بدنی نامناسب هنگام مشاهده مانیتور کامپیوتر یا نگاه کردن به پایین به تلفن همراه برای مدت طولانی (“گردن پیامکی” نیز نامیده می شود).
• تجربه استرس یا اضطراب بیش از حد، که می تواند منجر به تنش در گردن شود.
• نگه داشتن گردن در وضعیتی غیرطبیعی برای مدتی طولانی، مانند قرار دادن تلفن بین گردن و شانه.

علت گرفتگی گردن چنانچه علائم آن فوراً شروع شود، به عنوان مثال پس از زمین خوردن در هنگام یک فعالیت ورزشی، ممکن است مشخص باشد. اگر گرفتگی گردن غیرمنتظره به وجود آید، تعیین علت دقیق آن دشوار می شود.

گاهی اوقات گرفتگی گردن واکنشی به بیماری زمینه ای ستون فقرات گردنی است که علاوه بر محافظت از نخاع به حمایت و حرکت گردن نیز کمک می کند. چندین مثال از اختلالات ستون فقرات گردنی که می تواند باعث اسپاسم یا سفت شدن ماهیچه های گردن شود عبارتند از:

• فتق دیسک گردنی. قسمت بیرونی و محافظ دیسک در ستون فقرات گردنی تخریب می شود، قسمت داخلی دیسک نشت می کند و باعث فشردگی و التهاب بافت های مجاور می گردد.
• بیماری دژنراتیو دیسک گردنی. از دست دادن آب و ارتفاع دیسک ها در گذر زمان باعث افزایش فشار مفاصل مجاور، اعصاب و بافت های نرمی مانند رباط ها و ماهیچه ها می شود. این روند می تواند منجر به درد و گرفتگی گردن شود.
• آرتروز گردنی. تخریب مفاصل فاست گردنی، که بین استخوان های مهره ای قرار دارند، اغلب همراه با سایر شرایط دژنراتیو، مانند تنگی کانال نخاعی، و تغییرات آناتومیکی، مانند خار استخوان، رخ می دهد.

این لیست کاملی از شرایط ایجاد کننده گرفتگی گردن نیست. چندین احتمال دیگر مانند عفونت یا تومور هم می توانند باعث گرفتگی گردن شوند، هر چند که نادر هستند.

علائم گرفتگی گردن

شدت گرفتگی گردن می تواند متفاوت باشد، از یک ناراحتی آزارنده گرفته تا بسیار دردناک، تیز و محدود کننده. به طور معمول تلاش برای چرخاندن گردن گرفته به یک طرف یا یک جهت خاص در نهایت منجر به چنان دردی می گردد که حرکت باید متوقف شود.

میزان کاهش حرکت گردن می تواند بر سطح فعالیت افراد تأثیر بگذارد. به عنوان مثال اگر نمی توان سر را بدون درد طاقت فرسا به میزان زیادی در جهتی چرخاند، احتمالاً باید از رانندگی کردن تا بهبود علائم جلوگیری کرد.

بایدها و نبایدها در هنگام مشاهده علائم

اغلب اوقات یک یا دو روز استراحت کردن تنها چیزی است که برای بهبود بافت های نرم گردن لازم می باشد. اگر درد قابل توجهی دارید، می توانید از داروهای ضد درد یا یخ/گرما درمانی استفاده کند.

استفاده از گردن بند طبی برای بی حرکتی گردن گرفته توصیه نمی شود. در عوض بیمار مبتلا به گرفتگی گردن باید سعی کند در صورت امکان، به ویژه پس از یکی دو روز اول، به سطح فعالیت های عادی خود برسد.

چه زمانی برای گرفتگی گردن باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر گرفتگی گردن پس از یک هفته بهبود نیابد، باید توسط پزشک بررسی شود. همچنین گرفتگی گردنی که همراه با علائم هشدار باشد -مانند تب، سردرد، حالت تهوع یا استفراغ یا خواب آلودگی بدون دلیل- بلافاصله باید توسط پزشک متخصص بررسی شود؛ مهم نیست که چقدر طول کشیده است.