ماری جوانای طبی در حیطه روانپزشکی

رابطه ماری جوانا و بیماری­های روان

روانپزشکان و تیم سلامت روان نیاز به دانستن رابطه ماری جوانا (طبی و غیر طبی) با بیماری­های روان را دارند با در نظر گرفتن افزایش مصرف و همچنین قانونی شدن سریع مصرف این ماده در کشورهایی از جمله  ایالات متحده امریکا که مصرف ماری جوانا بیش از 24 ایالت کاملا قانونی شده است و در دیگر ایالت­ها استفاده در پزشک قانونی و کاهش جرم در مصرف آن اجرا شده است. بنابراین تحقیقات درباره تاثیرات ماری جوانا و مشتقات آن به سرعت در حال پیشرفت است.
ماری جوانا مشتقات و مواد تشکیل دهنده مختلفی دارد، تاکنون 483 ماده تشکیل دهنده ماری جوانا شناخته شده که شامل بیش از 60 ماده کانابینوئید و 140 ماده از مشتقات آن می­باشد. یکی از معروفترین و قویترین سایکو اکتیوها (داروهای روان) ماده THC می­باشد، دیگر مشتقات CBD هستند که سایکو اکتیو نمی باشند ولی تاثیرات درمانی دارند (در استفاده مجزا یا با ترکیبات THC) در حال حاضر CBD برای 20 سال زیر نظر امتیاز ایالات متحده می باشد.

فواید ماری جوانای طبی

بیماران بخش روان برای سالیان سال تاثیرات مثبت این ماده را متوجه شده­اند. برای مثال در بعضی از بیماری­های اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، اضطراب، افسردگی، بیش فعالی، دردهای مزمن، بیماری دوقطبی، بی خوابی، اعتیاد به مخدر و روان گسیختگی (شیزوفرنی).
در درمان دیگر بیماری­های اعصاب مانند اسپاسم­های بیماران MS، اپی لپسی (صرع) مقاوم به درمان، عصبانیت­های بیماران آلزایمری و یا برای بهبود حالت تهوع و بی اشتهایی بیماران سرطانی در دوره شیمی درمانی از نابیکس مولس  به عنوان اولین ماری جوانا طبی با نام تجاری Sativex که از CBT / THC با نسبت یک به یک تشکیل و تجویز شده بود (2005 در کانادا برای MS و 2006 برای بیماران سرطانی). و Epidiolex  اولین دارو برای بیماری اپی لپسی است که در تحقیقات برای بیماران مقاوم به درمان استفاده می­شود.
مصرف ماری جوانا طبی و مشتقات آن در بهبود خواب، آرامش، بی اشتهایی و درد بیماران روان مفید می باشد ولی در درمان بیماری روان موثر نیستند و تنها بعضی از علائم از بیماری هایی (مانند: PTSD، بیماری­های خلقی و اضطراب) را کاهش می­دهند. بنابراین این سوال در ذهن بیماران است که چرا در سطح جامعه اغلب روانپزشکان مصرف کانابیس را توصیه نمی­کنند؟، همانطور که ذکر شد با توجه به تحقیقات موجود مصرف این مواد برخی از علائم را کاهش می­دهند ولی باعث بدتر شدن اصل بیماری روان می­شوند. مانند: ایجاد یا وخیم شدن روان پریشی (سایکو سیس) ، افسردگی، علایم منفی شیزوفرنی، کاهش کیفیت زندگی اجتماعی در افراد، بالا بردن ریسک اعتیاد و عود افراد با سابقه اعتیاد می شوند.
بیشتر تحقیقات که نشانگر بهبود علائم روان در بیماران شده است، اثرات CBD را بر بیماران مطالعه کرده­اند و ذکر شده که، THC در بیشتر تحقیقات باعث بدتر شدن علائم بیماران روان بوده است. متاسفانه اغلب بیماران حتی بعد از تجویز دکتر به مصرف CBD ، به سمت مصرف THC تمایل دارند و در بیشتر موارد به مصرف کانابیس روی می آورند که با CBD بسیار متفاوت می­باشد. اطلاعات آکادمی بین المللی نشان دهنده بهبود عملکرد cognitive (شناختی) با استفاده CBD در بیماران روانی با سابقه مصرف کانابیس دارد، ولی باید در نظر داشت که بیمارانی که از بیماری­های Psychotic رنج می­برند سطح شناختی پایین­تر از حد نرمال خود را دارند. ( بیماری­های Psychotic بخصوص با هر دوره حاد باعث نزول سطح عملکرد شناختی می­شوند) علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان دهنده این است که مصرف کانابیس باعث نزول رشد مغزی افراد زیر 24 سال می­شود، که این نشان دهنده اهمیت مجزاسازی و شفاف سازی تفاوت میان کانابیس و مشتقات آن برای بیماران در جامعه پزشکی می­باشد.

کانابینوئید و بیماری آلزایمر

تحقیقات نشان داده است که کانابینوئید باعث کاهش سمیت تحریک نورون و التهاب سلول­های عصبی می­شود و نشانه هایی از تاثیر کانابینوئید در کاهش شکل ­گیری پلاک­های بیماری آلزایمر دیده شده است، اما در حال حاضر بیشترین مصرف کانابینوئید در بیماری آلزایمر به منظور کنترل رفتاری در آرامش بخشی، افزایش اشتها و درمان بی حوصلگی می­باشد.
و مجددا برای تفکیک کانابیس و کانابینوئید: در مطالعات SPECT با تصویربرداری مشخص شده که افراد با تشخیص بیماری مصرف کانابیس، با کاهش جریان خون در مناطق مغزی همچون هیپوکامپ مواجه شده اند که باعث افزایش ریسک ابتلا به فراموشی را ایجاد می­کند.

بیماری­ اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)

تحقیقات نشان دهنده تاثیر مثبت مصرف ماری جوانا در درمان برخی علائم بیماری PTSD می­باشد و در طول چند سال گذشته این تشخیص برای مصرف ماری جوانا طبی مورد قبول بوده و از علائمی مانند: تجربه دوباره، و مصرف بیش از حد را در این بیماران کاهش می­دهد.
یکی از تئوری­های مکانیزم عمل کانابینوئید: اندوکانابینوئید[15]گیرنده­های (CB1، CB2)، Endogenous ligands Anandamide و 2-arachincylglycerol (2-A6) و آنزیم هایی که باعث بالانس کردن تولید گیرنده ها و سیگنال­های اندوکانابینوئید به شکل عقب­گرد عمل می­کنند. با مکانیزم رهایش postsynaptic که باعث ارتباط گیرنده­های presynaptic و توقف رهایش انتقال دهنده عصبی می شود.
گیرنده­های CB1 در نواحی مختلف مغز وجود دارند از جمله آمیگدال وhippocampal cortical striatal circuit که در برخی تحقیقات مصرف کانابیس را عامل وخیم­تر شدن علائم بیماری­های PTSP ، توره و اضطراب می­دانند که تحقیقات در این زمینه تا به امروز محدود بوده است.
برخی مطالعات در مورد مصرف کانابیس در افراد با اعتیاد به مخدرها اشاره کرده­اند که باعث کاهش ریسک مصرف بیش از حد با مواد مخدر می شود که این مصرف از نظر آماری شاید مورد نظر قرار گیرد ولی در نظر گرفتن اعتیاد و شخصیت افراد دچار این بیماری، مصرف ماده­ای با خطر وابستگی به عنوان درمان اعتیاد در طولانی مدت باعث بهبود بیمار نخواهد شد مثلا تجویز دارو متادون در درمان اعتیاد به مواد مخدر که باعث مدیریت مصرف می­شود. همچنین باید در نظر داشت که دسترسی راحت به کانابیس و عدم کنترل قانونی آن، تجویز کانابیس به عنوان درمان اعتیاد به مخدرها مفید نمی­باشد.

کانابیس انواع مختلفی دارد، که در ادامه اسامی علمی و عملکرد آنها آورده شده است:

کانابیس ایندیکا: آرامش عضلانی، آرام بخش، ضد اضطراب و بیخوابی
کانابیس ساتیوا: افزایش اشتها و افسردگی
کانابیس هیبرید: مخلوطی از هردو گیاه فوق ( کانابیس ایندیکا و کانابیس ساتیوا) می­باشد که با در نظرگرفتن نسبت­های مختلف از هر دو نوع، در درمان­های مختلف استفاده می­شوند.

باید در نظر داشت که بسیاری از داروهای آورده شده در مطالعه­ تداخل درمانی با حضور کانابیس و مشتقات آن ندارند.