اگر تشنج شما توسط دارو کنترل نمی شود، ممکن است پزشکتان جراحی مغز را برای درمان صرع یا به اصطلاح جراحی صرع توصیه کند. شما زمانی واجد شرایط جراحی مغز هستید که از حداقل دو داروی مختلف و مناسب درمان صرع نتیجه ای نگرفته باشید. در صورت انتخاب بیمار مناسب، درصد موفقیت جراحی مغز در درمان صرع بسیار زیاد است و معمولاً کیفیت زندگی بیمار را به میزان بسیار زیادی ارتقا می دهد.
روش های مختلف جراحی مغز برای درمان صرع
علایم و شدت صرع از فردی به فرد دیگر متفاوت است، لذا از روش های جراحی مختلفی برای درمان صرع استفاده می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جراحی رزکتیو (Resective Surgery)
- برش چندگانه زیر نرم شامه ای (Multiple Subpial Transection)
- نیم کره برداری یا همیسفرکتومی (Hemispherectomy)
- کورپوس کالوزتومی (Corpus Callosotomy)
معمولاً پزشک مزایا و خطرات احتمالی روش های مختلف جراحی را برای شما تشریح خواهد کرد.
جراحی رزکتیو
جراحی رزکتیو، رایج ترین نوع جراحی برای درمان صرع است. چنانچه شما مبتلا به صرع هستید، پزشک با استفاده از تصویربرداری ام آر آی، محل ضایعه تشنج زا در مغزتان را مشخص می کند. جراح می تواند با استفاده از روش جراحی رزکتیو، بخشی از مغز را که مسئول بروز تشنج است، بردارد. جراح ممکن است یک ضایعه مغزی کوچک، یک لوب مغزی یا بخشی از آن را بردارد.
شایع ترین نوع جراحی رزکتیو، لوبکتومی لوب گیجگاهی (Temporal Lobectomy) نام دارد. این روش موفق ترین شکل جراحی صرع به شمار می آید و معمولاً باعث کاهش تعداد تشنج های بیمار می شود و ریسک آسیب دائمی مغز در اثر صرع را به حداقل می رساند.
برش چندگانه زیر نرم شامه ای
روش برش چندگانه زیر نرم شامه ای کمتر رایج است. جراحان از این روش تنها برای درمان بیمارانی استفاده می کنند که دچار تشنج های شدید و مکرر هستند. در این روش بخش هایی از مغز برای جلوگیری از گسترش تشنج، برش داده می شود. اگر تشنج همیشه از یک قسمت مشخص از مغز شروع نگردد، این نوع جراحی موثرتر از جراحی رزکتیو است. در ضمن اگر جراح نتواند بخش کوچکی از مغز را به دلیل حیاتی بودن آن بردارد، ممکن است این روش را توصیه کند.
همیسفرکتومی
کلینیک مایو (Mayo Clinic)، روش همیسفرکتومی را «رادیکال ترین نوع جراحی صرع» توصیف می کند. جراح در این روش، لایه بیرونی یک سمت مغز را برمی‌دارد. این روش زمانی کاربرد دارد که یک سمت مغز در اثر تشنج آسیب دیده باشد. معمولاً این نوع جراحی برای درمان کودکان خردسال، نوزادانی که با آسیب مغزی متولد می شوند و کودکان بزرگتر با تشنج شدید کاربرد دارد. هر چه این جراحی زودتر بر روی بیمار انجام شود، نتیجه آن در بلند مدت بهتر خواهد بود.
کورپوس کالوزتومی
کورپوس کالوزتومی با سایر روش های جراحی مغز درمان صرع تفاوت دارد، زیرا باعث توقف تشنج نمی شود. در عوض، هدف آن کاهش شدت تشنج های بیمار است. در اینجا جراح با برش رشته های عصبی بین دو نیمکره مغز، مانع از گسترش تشنج از یک نیمکره به نیمکره دیگر می شود. در نتیجه جلوگیری از گسترش تشنج در سراسر مغز، باعث کاهش شدت تشنج می گردد. کورپوس کالوزتومی معمولاً برای درمان کودکانی مورد استفاده قرار می گیرد که دچار تشنج های شدید می شوند و تشنج از یک نیمکره مغز به نیمکره دیگر انتشار می یابد.
خطرات جراحی صرع
جراحی مغز مزایای بالقوه زیادی دارد و باعث بهبود کیفیت زندگی بیمار می شود اما ممکن است خطرات جدی به دنبال داشته باشد. برخی از خطرات جراحی مغزی در درمان صرع عبارتند از:
- سکته
- فلج
- مشکلات گفتاری
- از دست دادن بینایی
- از دست دادن مهارت های حرکتی
- تشدید تشنج ها
انواع جراحی مغز، خطرات متفاوتی به همراه دارند. همیسفرکتومی ممکن است بینایی و توانایی حرکتی شما را تحت تاثیر قرار دهد. برداشتن یک لوب خاص مانند گیجگاهی (تمپورال) ممکن است مشکلات گفتاری و حافظه را سبب گردد. افرادی که روش کورپوس کالوزتومی را انتخاب می کنند شاید پس از جراحی با افزایش شدت تشنج مواجه شوند. به هر حال باید به همراه پزشک خود، مزایا و خطرات احتمالی هر کدام از این روش ها را سبک و سنگین کنید.
بعد از جراحی صرع چه انتظاری باید داشت؟
جراحی مغز یک روش درمانی سنگین است که دوران نقاهت پس از عمل بسیار مهم است. اگر جراحی مغز انجام داده اید، نباید تا چند هفته پس از آن فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید. در واقع باید تدریجاً به سمت سطوح منظم فعالیت بدنی حرکت کنید.
زمان بهبودی پس از جراحی مغز معمولاً طولانی است. اکثر بیماران پس از جراحی مغز باید موارد زیر را رعایت کنند:
- اقامت در بیمارستان 3 تا 4 روز پس از عمل جراحی
- درد شدید چند روز پس از جراحی
- درد و تورم متوسط در محل جراحی تا چند هفته
- عدم حضور در محل کار یا مدرسه به مدت 3 ماه
معمولاً لازم است حداقل تا چند ماه پس از عمل جراحی، همچنان به مصرف داروهای ضد تشنج ادامه دهید. هر چند دوره بهبودی در روش جراحی مغز برای افراد مبتلا به صرع غالباً طولانی است اما معمولاً ارزش صرف هزینه و وقت را دارد. اگر فکر می کنید کاندید مناسبی برای عمل جراحی هستید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک مزایا و خطرات احتمالی روش های جراحی و دورنمای بلند مدت آنها را برای شما تشریح خواهد کرد.
شما همچنین می توانید جهت آگاهی از عوارض جراحی صرع به مطلب خطرات و مزایای جراحی صرع مراجعه نمایید.
