برای بیماران

تحریک عصب واگ (VNS) چیست؟

Vagus nerve stimulation

صرع و تشنج از شایعترین و البته درمان پذیرترین اختلالات نورولوژیک است. هدف درمان صرع، متوقف ساختن حملات تشنجی در بیمار است و خط اول درمان، تجویز داروهای ضد صرع است اما متاسفانه همه بیماران به این شیوه درمانی پاسخ نمی دهند و علی رغم دریافت چندین داروی ضد صرع کماکان دچار حمله های تشنجی می شوند. برای بیماران صرع مقاوم به درمان، روش های درمانی غیردارویی معرفی شده است که عمدتا شامل اقدامات تهاجمی با تکنیک های جراحی صرع است اما تحریک الکتریکی بافت مغز به منظور مهار حملات تشنجی نیز در سه دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته و چون نسبت به اقدامات جراحی صرع، کمتر تهاجمی هستند کاربرد بالینی وسیعی پیدا کرده اند. یکی از این ابزارها، دستگاه تحریک عصب واگ (VNS) است که با یک جراحی ساده تعبیه می شود و به عنوان یک درمان نوین برای تشنج های مقاوم به دارو نتایج قابل قبولی در بیماران صرع مقاوم به درمان داشته است.

آیا استفاده از این ابزار در بیماران صرع تاییدیه مجامع معتبر علمی را دارد؟

درمان صرع با تحریک عصب واگ که به اختصار VNS نامیده می شود، یک روش درمانی تایید شده است؛ سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از VNS را به عنوان درمان کمکی (در کنار ادامه تجویز داروهای ضد صرع) برای بزرگسالان و کودکان بالای 4 سال تایید کرده است. از این روش درمانی عمدتا برای بیماران مبتلا به صرع فوکال استفاده می شود که به درمان های دارویی مقاوم هستند. قابل ذکر است که صرع فوکال، تشنجی است که از یک یا چند کانون مشخص در مغز شروع می شود و ممکن است در ادامه به سایر نواحی مغز گسترش یابد.

دستگاه تحریک عصب واگ (VNS) چیست؟

دستگاه VNS از طریق ارسال پالس های خفیف الکتریکی که به صورت منظم از طریق عصب واگ به مغز ارسال می شود، موجب پیشگیری از بروز تشنج می شود. تعبیه این دستگاه با یک جراحی ساده انجام می شود که در اتاق عمل و توسط جراح مغز و اعصاب صورت می گیرد. قسمت اصلی دستگاه VNS یک باتری کوچک است که ژنراتور تولید پالس محسوب می شود و زیر پوست در قسمت بالای قفسه سینه کار گذاشته می شود. از این باتری یک سیم یا الکترود خارج می شود که به عصب واگ در گردن متصل می شود. چند روز بعد از تعبیه دستگاه، بیمار به صورت سرپایی مراجعه می کند تا دستگاه روشن، تنظیم و برنامه ریزی شود که این کار توسط پزشک یا یک تکنیسین آموزش دیده انجام می شود و خود بیمار نیاز نیست اقدام خاصی انجام دهد و پس از آن فقط باید مراجعه منظم برای ویزیت داشته باشد. نکته دیگری که باید اشاره شود اینست که به بیمار یک ابزار کوچک آهن ربایی نیز داده می شود که در مواقع بروز تشنج توسط بیمار یا خانواده می تواند بر روی قفسه سینه در مقابل باتری تعبیه شده زیر پوست قرار داده شود تا پالس های اضافه به مغز بفرستد. در برخی بیماران با این کار تشنج متوقف می شود.

دستگاه VNS با چه سازوکاری حملات تشنجی را کنترل می کند؟

البته هنوز مکانیسم دقیق اثر VNS شناخته نشده است . در واقع VNS نوعی ابزار تعدیل عصبی یا نورومدولاسیون است که با تحریک عصبی مکرر به نواحی از مغز که در بروز تشنج دخیل هستند، باعث تغییر مثبت در عملکرد سلول های مغزی می شوند. مطالعات موجود نشان داده اند که VNS احتمالا باعث افزایش جریان خون به نواحی مهم مغز، افزایش سطح برخی واسطه های عصبی در مغز و تغییر در الگوی نوار مغزی در حین تشنج می شود و از این طریق حملات تشنجی را کنترل می کند.
البته مدل های جدیدی که از VNS ساخته شده است قادر هستند افزایش ضربان قلبی که در اکثر بیماران چند ثانیه قبل از تشنج رخ می دهد را شناسایی کنند و بلافاصله پالس های اضافه به مغز بفرستند و مانع از بروز تشنج شوند.

درمان VNS چقدر در کاهش حمله های صرع موثر است؟

این روش، صرع را به طور کامل درمان نمی کند بلکه هدف از آن کاهش تعداد و شدت حمله های تشنجی بیمار است. البته اثر درمانی VNS به مرور زمان بیشتر می شود بطور مثال در یک مطالعه، اثر VNS در کاهش تشنج ها در سه ماه اول فقط 30 درصد بود اما وقتی این بیماران را به مدت 10 سال پیگیری کردند تا 75 درصد کاهش در حملات بیمار دیده شد. اکثر بیمارانی هم که VNS برایشان تعبیه می شود پس از چند ماه، بهبود بارز در کیفیت زندگی را گزارش می کنند.

پزشکان درمان VNS را به کدام بیماران صرع پیشنهاد می کنند؟

همان طور که اشاره شد از VNS زمانی استفاده می شود که بیمار، مبتلا به صرع مقاوم به درمان باشد. زمانی تشنج بیمار، مقاوم ارزیابی می شود که حملات بیمار علی رغم دریافت حداقل دو داروی ضد صرع مناسب، ادامه داشته باشد. البته ملاحظات دیگری هم وجود دارد به عنوان مثال، معمولا VNS زمانی به بیمار پیشنهاد می شود که جراحی صرع امکانپذیر نباشد یا بی نتیجه بوده باشد. در ضمن، VNS یک درمان کمکی است یعنی بیمار باید از این درمان در کنار ادامه مصرف داروهای ضد صرع استفاده کند؛ اگرچه در برخی بیماران می توان پس از ظاهر شدن اثر درمانی تحریک عصب واگ، دوز داروهای مصرفی را کم کرد.
این روش درمانی برای صرع های فوکال تاییدیه گرفته است اما در مواردی از صرع های منتشر مانند سندرم لنوکس هم استفاده شده و اثرات مطلوبی داشته است.
در برخی از بیماران تعبیه VNS مناسب نیست؛ بیمارانی که ریتم نامنظم قلبی دارند یا ضربان قلب کند دارند، بیماران دچار آسم یا بیماری های دیگر تنفسی ممکن است بدلیل عوارض احتمالی، کاندید مناسبی برای تعبیه VNS نباشند.

عوارض جانبی تعبیه VNS چیست؟

وقتی دستگاه فعال می شود ممکن است تحریک عصب واگ در برخی بیماران موجب بروز علایمی مانند گرفتگی صدا، سرفه، گلودرد، اختلال بلع یا سردرد شود که این علایم معمولا گذرا هستند و با تنظیم مناسب دستگاه برطرف می شوند. در کل، VNS یک روش درمانی بی خطر و بی عارضه محسوب می شود.

میانگین امتیازات 4.9 / 5. تعداد امتیازات 24

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا