خطر بروز عوارض عصبی روانی پس از ابتلا به ویروس کرونا

پاندمی کووید ۱۹ که به عنوان همه‌ گیری کرونا نیز شناخته می‌شود، یک بیماری همه‌ گیر جهانی است که توسط ویروس کرونا ۲۰۱۹ (COVID-19) ایجاد می شود و موجب بروز یک سندرم حاد تنفسی می شود. این ویروس جدید اولین بار در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین شناسایی شد و در آنجا تلاش‌ها برای مهار ویروس بی نتیجه ماند و پس از آن، ویروس در سراسر جهان انتشار یافت. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰ یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی و در ۱۱ مارس ۲۰۲۰، پاندمی را اعلام کرد. تا زمان نگارش این متن، این بیماری همه گیر موجب بیش از ۳۶۶ میلیون ابتلای ثبت شده و 5.63 میلیون مورد مرگ شده است که آن را به یکی از مرگبارترین پاندمی های تاریخ تبدیل کرده است.

از همان ابتدا، پزشکان دریافتند که این بیماری فراتر از یک عفونت تنفسی است و می تواند در حین عفونت حاد و حتی پس از آن، سایر ارگان های بدن از جمله سیستم اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد. شواهد موجود نشان می دهد که اختلالات عصبی و روانی در مبتلایان به ویروس کرونا شایع است که در این مقاله، به شواهد موجود در این رابطه اشاره خواهیم کرد.

یک مطالعه مشاهده ‌ای که نتایج آن در مجله معتبر The Lancet Psychiatry چاپ شد، نشان داده است که از هر سه بازمانده از کووید، یک نفر در عرض شش ماه پس از ابتلا به ویروس، تشخیص یک اختلال عصبی (نورولوژیک) یا روانپزشکی را دریافت خواهد کرد. این مطالعه بر روی بیش از ۲۳۰۰۰۰ پرونده سلامت بیمار انجام شده و در آن، به ۱۴ اختلال عصبی و سلامت روان پرداخته شده است.

این مطالعه که بر اساس داده های دنیای واقعی بر روی تعداد زیادی از بیماران است، بروز میزان بالای اختلالات روانپزشکی پس از عفونت کووید را تأیید می ‌کنند و نشان می‌دهد که در بازماندگان کووید، ممکن است اختلالات جدی تأثیرگذار بر سیستم عصبی (مانند سکته مغزی و زوال عقل) نیز رخ می‌دهد. البته موارد درگیری سیستم عصبی بسیار نادرتر هستند اما به ویژه در کسانی که عفونت شدید داشته اند، این میزان قابل توجه است.

اگرچه خطر فردی بروز اکثر این اختلالات اندک است، تاثیر آن در کل جمعیت ممکن است برای سیستم های بهداشتی و مراقبت های اجتماعی به دلیل وسعت همه گیری و اینکه بسیاری از این اختلالات مزمن هستند، جدی و هزینه بر باشد. در نتیجه، سیستم های مراقبت بهداشتی لازم است منابع لازم برای رسیدگی به این اختلالات احتمالی را، هم در خدمات مراقبت اولیه و هم در مراقبت های ثانویه پیش بینی کنند.

از زمان شروع همه‌گیری ویروس کرونا، نگرانی فزاینده‌ای وجود داشته است که مبتلایان ممکن است در معرض افزایش خطر اختلالات عصبی-روانی باشند. یک مطالعه مشاهده‌ای دیگر که پیش از این توسط همین گروه تحقیقاتی انجام شد، نشان داد که بازماندگان عفونت کووید در سه ماه اول پس از عفونت در معرض افزایش خطر اختلالات خلقی و اضطرابی هستند. با این حال، این مطالعه بزرگترین مجموعه داده در مورد خطرات اختلالات عصبی و روانپزشکی در شش ماه پس از عفونت کووید را ارایه داده است.

در این مطالعه، داده‌های سوابق الکترونیکی سلامت بیش از ۲۳۰ هزار بیمار مبتلا به ویروس کرونا تجزیه و تحلیل شدند. این گروه با حدود ۱۰۵ هزار بیمار مبتلا به آنفولانزا و بیش از ۲۳۰ هزار بیمار مبتلا به هر گونه عفونت دستگاه تنفسی (از جمله آنفولانزا) مقایسه شدند.

در کل، تخمین زده می‌شود که به دنبال ابتلا به ویروس کرونا، ۳۴ درصد احتمال دارد که فرد دچار یک اختلال عصبی یا روانی شود. در ۱۳ درصد از این افراد، این اولین تشخیص عصبی یا روانپزشکی ثبت شده آنها بود. شایع ‌ترین تشخیص‌ها پس از ابتلا به کووید، اختلالات اضطرابی (در ۱۷ درصد بیماران)، اختلالات خلقی (۱۴ درصد)، اختلالات سوء مصرف مواد (۷ درصد) و بی خوابی (۵ درصد) بود. بروز پیامدهای نورولوژیک کمتر بود، از جمله 0.6 درصد برای خونریزی مغزی، 2.1 درصد برای سکته مغزی ایسکمیک، و 0.7 درصد برای زوال عقل.

خطر بروز اختلالات عصبی یا روانپزشکی در بیماران مبتلا به فرم شدید کووید بیشتر بود اما پس از موارد خفیف تر بیماری هم بروز می کرد. در مقایسه با شیوع کلی ۳۴ درصد، اختلالات عصبی یا روانپزشکی در ۳۸ درصد از افرادی که در بیمارستان بستری شده بودند، ۴۶ درصد از بیماران بستری در بخش مراقبت های ویژه و ۶۲ درصد در افرادی که در حین عفونت به هذیان (انسفالوپاتی) مبتلا بودند، رخ داد.

پژوهشگران همچنین افرادی را که آنفولانزا و سایر عفونت‌های مجاری تنفسی را در همین بازه زمانی تجربه کرده‌اند، بررسی کردند تا مشخص شود آیا این عوارض عصبی و روانی به طور خاص با ویروس کرونا مرتبط هستند یا خیر. پس از در نظر گرفتن ویژگی‌های اساسی سلامتی، مانند سن، جنس، قومیت و وضعیت سلامت فعلی فرد، خطر بروز اختلالات عصبی و روانی پس از کووید ۴۴ درصد بیش از آنفولانزا و ۱۶ درصد بیشتر از عفونت های مجاری تنفسی بود. در نتیجه، نویسندگان معتقدند که عفونت با ویروس کرونا نسبت به سایر عفونت های تنفسی خطر بیشتری برای ابتلا به اختلالات عصبی و روانی در پی دارد. با این حال، این افزایش خطر برای همه بیماری ها دیده نشد. در واقع، هیچ شواهد روشنی وجود ندارد که عفونت کووید منجر به افزایش خطر پارکینسونیسم یا سندرم گیلن باره شود.

شواهد فعلی نشان می‌دهد که بیماری‌های مغزی و اختلالات روانپزشکی بعد از کووید-۱۹ شایع ‌تر از آنفولانزا یا سایر عفونت‌های تنفسی است. این مطالعه، بیماران را تا شش ماه پیگیری کرده است اما اکنون باید دید که پس از شش ماه چه اتفاقی می افتد. بعلاوه، این مطالعه مکانیسم‌های دخیل را آشکار نمی کند و لذا، نیاز به تحقیقات فوری برای شناسایی سازوکار بروز اختلالات عصبی و روانی، با هدف پیشگیری یا درمان این اختلالات است.

البته اشکالاتی نیز به این مطالعه وارد است: اولاً کامل بودن و صحت پرونده الکترونیک سلامت مشخص نیست. ثانیا، بسیاری از افراد مبتلا به کووید علائم خفیف دارند یا بدون علامت هستند و برای مراقبت های بهداشتی مراجعه نمی کنند، بنابراین، افرادی که در اینجا مورد مطالعه قرار گرفته اند احتمالاً به فرم شدیدتر مبتلا شده اند. ثالثاً، شدت و سیر اختلالات عصبی و روانپزشکی مشخص نیست.

این مطالعه، هم در روش‌ها و هم از نظر پیامدها، اشاره ای نیز به آینده دارد. محققان باید بتوانند پیامدهای عصبی و روانپزشکی تهدیدات در حال ظهور سلامت در آینده را با استفاده از داده‌های بالینی وسیع و بین‌المللی در دنیای واقعی مشاهده و پیش‌بینی کنند. ، از سوی دیگر، بسیاری از اختلالات شناسایی شده در این مطالعه مزمن یا عودکننده هستند، بنابراین می توان پیش‌بینی کرد که متأسفانه تأثیرات منفی پاندمی ویروس کرونا احتمالا تا سال‌ها با ما باشد.