بسیار ناراحت کننده است هنگامی که یکی از عزیزان ما پس از سکته مغزی به کما می رود.
غیرممکن است بدانید که بیمار چه زمانی از کما بیدار می شود یا آیا اصلاً بیدار میشود؟ برای مقابله با این عدم قطعیت، حتماً تحقیقات خود را انجام دهید و خود را از نظر روحی قوی نگه دارید.
شما برخی آمارها در مورد کمای بعد از سکته مغزی را یاد خواهید گرفت، که امیدواریم بتواند تصویری از آنچه باید انتظار داشته باشید ارائه دهد. هر سکته مغزی با دیگری متفاوت است، بنابراین نمی توان دقیقاً دانست که چه اتفاقی می افتد. با این وجود الگوهایی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد.
در اینجا همه چیزهایی که در مورد کمای پس از سکته مغزی می دانیم آورده شده است:
به کما رفتن به چه معناست؟
هنگامی که فردی پس از سکته مغزی به کما می رود، به حالت بیهوشی وارد شده است. آنها دارای حداقل فعالیت مغزی هستند، نمی توانند از خواب بیدار شوند و نمی توانند به هیچ چیزی در محیط واکنش نشان دهند.
بیمار در کما نمی تواند چشم ها را باز کند یا به صدا، درد یا لمس پاسخ دهد. او چرخه خواب و بیداری طبیعی ندارد. علاوه بر این، آنها نمی توانند هیچ گونه عمل ارادی ای انجام دهند، مانند فشار دادن دست خود به دنبال دستور.
فردی که در کما است احتمالاً میشنود اما به دلیل از دست دادن توانایی انجام اعمال ارادی نمی تواند پاسخ دهد.
هنگامی که بیمار می تواند چشم ها را حرکت داده و چرخه خواب و بیداری را بازیابد، به مرحله بعدی هوشیاری موسوم به عدم واکنش پس از کما (Post-coma unresponsiveness) پیشرفت کرده است.
ابزاری که برای اندازه گیری سطح هوشیاری مورد استفاده قرار می گیرد، مقیاس کمای گلاسکو (Glascow Coma Scale) نام دارد. پزشکان از این مقیاس برای ارزیابی میزان پاسخگویی بیمار در طول دوره بستری در بیمارستان استفاده می کنند.
وقتی بیماران سکته مغزی به کما می روند، کاملاً پاسخگو نیستند و چرخه خواب و بیداری ندارند.
علت ایجاد کما بعد از سکته مغزی چیست؟
برای درک اینکه چرا کسی پس از سکته مغزی به کما رفته است، مهم است که بدانیم علت شروع سکته مغزی چیست.
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز دچار اختلال شود. این اختلال می تواند ناشی از انسداد شریان مغز (معروف به سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke)) یا خونریزی کنترل نشده از شریان مغز (معروف به سکته مغزی هموراژیک (Hemorrhagic Stroke)) باشد.
هنگامی که سکته مغزی رخ می دهد فشار داخل جمجمه می تواند افزایش یابد، به ویژه در هنگام سکته مغزی هموراژیک که در آن خون شروع به پر کردن حفرات بین مغز و جمجمه می کند. تصور می شود که تورم یا ادم مغزی خطر کما را پس از سکته افزایش می دهد. گاهی اوقات برای رفع سکته مغزی نیاز به جراحی است و ممکن است بعد از انجام عمل، کما ایجاد شود.
کما در مواردی که سکته مغزی باعث ایجاد فشار بیش از حد داخل جمجمه و/یا نیاز به جراحی شود، بیشتر اتفاق می افتد.
کدام نوع از سکته مغزی منجر به کما می شود؟
می دانیم که به طور کلی شیوع کما پس از سکته مغزی یا در سکته مغزی ای که بر ساقه مغز تاثیر می گذارد، بیشتر است. بیایید نگاه عمیق تری به این دو نوع سکته مغزی و نحوه ارتباط آنها با کما داشته باشیم.
اول، سکته های مغزی شدید ممکن است به دلیل تاثیر قابل توجهی که بر مغز دارند منجر به کما شوند. این سکته های شدید با احتمال زیادی به تورم، افزایش فشار داخل جمجمه و نیاز به جراحی منجر می شوند که اینها می توانند باعث کما شوند.
دوم، بخشی از ساقه مغز دارای سیستم فعال کننده مشبک (Reticular Activating System/RAS) است که حالت های برانگیختگی ما، از جمله بیداری و خواب را کنترل می کند.
به گفته دکتر الخاندرو رابینشتاین (Dr. Alejandro Rabinstein) آسیب سکته مغزی به سیستم فعال کننده مشبک می تواند منجر به کما شود. یک توضیح محتمل این است که برای بیدار شدن فرد، سیستم فعال کننده مشبک و حداقل یک نیمکره مغزی وی باید کار کند.
این بدان معنا نیست که فقط سکته مغزی شدید و سکته ساقه مغز می تواند منجر به کما شود، اما به نظر می رسد که این نوع سکته ها خطر بالاتری دارند. هر سکته مغزی متفاوت است، به این معنی که هر کدام نتایج متفاوتی را در پی خواهد داشت.
کما پس از سکته مغزی شدید یا سکته ساقه مغز شایع تر است.
یک فرد پس از سکته مغزی چه مدت می تواند واکنش نشان ندهد؟
مشخص نیست که کمای ناشی از سکته مغزی در هر بیمار چقدر طول خواهد کشید زیرا هر سکته مغزی متفاوت است. کما می تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد. در موارد شدید، ممکن است تا سالها هم طول بکشد.
در گذشته دانشمندان تصور می کردند افرادی که در کمای طولانی مدت هستند نمی توانند بهبود یابند. با این حال تحقیقات اخیر نشان می دهد که بهبودی دیرهنگام به لطف شکل پذیری (Plasticity) قابل توجه مغز انسان امکان پذیر است.
اگر بیمار از کما بهبود یابد، ممکن است به آهستگی هوشیاری خود را به دست آورد و مراحل کما شامل حالت نباتی و مرحله حداقل هوشیاری را طی کند. در ابتدا ممکن است چشم ها قبل از اینکه سایر پاسخ های ارادی بیمار به آرامی ظاهر شوند، دوباره حرکت خود را به دست آورند.
شکی نیست که انتظار بیدار شدن عزیزانتان از کما می تواند ناراحت کننده باشد. عدم قطعیت می تواند اضطراب و استرس ایجاد کند، بنابراین بسیار مهم است که در این مدت از سلامتی خود حمایت کنید.
خبر خوب این است که می توانید برای به حداکثر رساندن شانس بهبودی عزیزانتان از کمای ناشی از سکته مغزی، اقداماتی انجام دهید. در ادامه در مورد آن مراحل صحبت خواهیم کرد.
کما می تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد. همه بیماران زنده نمی مانند، اما بهبودی – حتی بهبود دیرهنگام – برای برخی امکان پذیر است.
برای کمک به بیمار در کمای ناشی از سکته مغزی چکار کنیم؟
اگرچه بیماران در کما بیهوش هستند، اما ممکن است هنوز بشنوند. بنابراین یکی از بهترین توصیه ها برای کمک به افرادی که در کما هستند این است که با آنها صحبت کنید.
اگرچه تضمین نمی شود که آنها می توانند صدای شما را بشنوند، اما می توانید تلاش خود را بکنید؛ تلاشی که ارزشش را دارد. بعلاوه، این کار می تواند برای شما هم مفید باشد.
گزینه دیگر درمان برانگیختگی کما (Coma arousal therapy) بوده که یک درمان فشرده است و شامل تحریک شدید چندحسی به مدت 8 ساعت در روز و در هر 7 روز از هفته است.
برخی از مطالعات قادر به اثبات اثربخشی درمان برانگیختگی کما نیستند. مطالعات دیگر نشان می دهد که درمان برانگیختگی کما به طور قابل توجهی طول مدت کما را کاهش می دهد.
اگرچه این مطالعات محدود نتایج متفاوتی دارند، اما اگر افراد منابع لازم برای امتحان آن را دارند، ارزش تلاش کردن دارد.
صحبت با بیماران در کما مفید است زیرا ممکن است بتوانند صدای شما را بشنوند.
اگر بیمار بیدار شود چکار کنیم؟
اگر عزیز شما از کمای ناشی از سکته مغزی بیدار شد، خود را برای فرآیند بهبودی در آینده آماده کنید.
از آنجا که کما بعد از سکته مغزی شدید شایع تر است، به احتمال زیاد عزیز شما تغییرات قابل توجهی در حرکت – مانند فلج پس از سکته مغزی – دارد. به همین دلیل شروع توانبخشی در اسرع وقت بسیار مهم است.
بیماران با مشارکت در درمان دقیق، می توانند بهبودهای قابل توجهی را پس از سکته مغزی تجربه کنند؛ به لطف قابلیت انعطاف پذیری قابل توجه مغز و توانایی بهبود خود.
پیوستن به گروه حمایت از سکته مغزی برای صحبت با سایر افراد در شرایط مشابه نیز می تواند مفید باشد.
