تفاوت بین کما، حالت هوشیاری حداقل، حالت نباتی پایدار و مرگ مغزی چیست؟

پس از آسیب یا بیماری شدیدی که بر مغز تاثیر می گذارد، بیماران ممکن است برای همیشه در حالت غیر هوشیار قرار بگیرند و باعث شود از خود یا محیط اطراف خود بی خبر باشند. بسته به سطح هوشیاری، بیماران در حالت کما، حالت هوشیاری حداقل (Minimally conscious state)، حالت نباتی پایدار (Persistent vegetative state) یا مرگ مغزی طبقه بندی می شوند. سه حالت اول می توانند درمان و نحوه آماده کردن اعضای خانواده برای تصمیم گیری در مورد پیش آگهی و کیفیت زندگی بیمار را تعیین کنند.

کما (اغما)

در این حالت یا تالاموس، یا ساقه مغز یا هر دو نیمکره مغزی آسیب می بینند. بیماران نمی توانند بیدار شوند، به محرک هایی مانند درد، صدا یا لمس پاسخ نمی دهند و چرخه خواب و بیداری ندارند. اگر قسمت تحتانی ساقه مغز نیز آسیب دیده باشد، غالباً بیمار برای تنفس نیاز به دستگاه تهویه مکانیکی (Ventilator) دارد.

کما به دلیل آسیب شدید مغزی مانند ضربه به سر، سکته مغزی یا خونریزی مغزی که بر بافت اطراف و ساختار مغز تاثیر می گذارد، و نیز کاهش شدید دمای بدن، مصرف بیش از حد دارو، غرق شدن و ایست قلبی ایجاد میشود. به هوش آمدن بستگی به علت و شدت آسیب و مدت زمان کما دارد. اکثر بیماران در نهایت تا حدی بیدار می شوند. مراقبت از هر بیمار منحصر به فرد است و شامل فیزیوتراپی و مراقبت های دقیق پرستاری می شود.

حالت هوشیاری حداقل

در این حالت بیماران به صورت متناوب از محیط اطراف خود آگاه می شوند و ممکن است به دستورات نیز پاسخ دهند. اگرچه آنها اغلب خواب آلود هستند و واکنشی نشان نمی دهند، اما ممکن است در لحظاتی کلماتی را به زبان بیاورند، در برابر درد واکنش نشان دهند، شیئی را نگه دارند، به دستورات پاسخ دهند یا حرکت را با چشم دنبال کنند. بیماران ممکن است به تدریج بهبود پیدا کنند، به ویژه آن هایی که تا حدی توانایی صحبت کردن دارند. با این حال هنوز نمی توان پیش بینی کرد که این بیماران تا چه حد می توانند فراتر از یک ناتوانی بزرگ پیشرفت کنند.

حالت نباتی پایدار

در این حالت بیماران هیچ نشانه ای از ادراک و ارتباط یا آگاهی را از خود را نشان نمی دهند. از آنجا که آن عملکردهای ساقه مغز که بر تنفس و حرکات غیرارادی تأثیر می گذارد دست نخورده باقی می مانند، بیماران ممکن است بتوانند به تنهایی نفس بکشند و چشم های خود را باز نمایند، چرخه خواب و بیداری را تجربه کنند، دندان های خود را بکوبند، ضربه بزنند یا با صورت خود حرکاتی انجام دهند. اگر فرد به مدت چند هفته در کما باشد – که به ندرت اتفاق می افتد – بیمار در حالت نباتی پایدار در نظر گرفته می شود که می تواند دائمی گردد. اگر تمام عوارض به صورت تهاجمی درمان شوند، ممکن است بیماران ده ها سال در این حالت بمانند.

مرگ مغزی

این وضعیت، که می تواند در اثر آسیب شدید مغز یا کمبود اکسیژن رسانی به آن ایجاد شود، شامل این عوامل مهم است: کما؛ که توقفی دائمی در فعالیت مغز و ساقه مغز بوده، علت آن مشخص است و هیچ توضیح دیگری برای آن وجود ندارد؛ و همچنین عدم توانایی در نفس کشیدن. قلب بیماران مبتلا به مرگ مغزی ممکن است به تپش خود ادامه دهد، اما حذف تجهیزات حمایتی منجر به ایست قلبی می گردد.