آیا کمبود خواب می تواند بیمار صرع را مستعد تشنج کند؟
بله. تشنج نسبت به الگوهای خواب بسیار حساس است. برخی از افراد اولین و تنها تشنج خود را پس از “شب زنده داری” در دانشگاه یا بعد از بی خوابی طولانی مدت تجربه می کنند. در واقع، عدم داشتن “خواب خوب” بیشتر افراد مبتلا به صرع را در معرض تشنج قرار می دهد و حتی می تواند شدت و طول مدت تشنج را افزایش دهد. برخی از انواع صرع به ویژه به مشکلات خواب حساس تر هستند.
چرا کمبود خواب موجب تحریک تشنج می شود؟
خواب می تواند بیماری صرع را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد. در چرخه های طبیعی خواب و بیداری، تغییراتی در فعالیت الکتریکی و هورمونی مغز رخ می دهد. این تغییرات می تواند توجیه گر این باشد که چرا برخی از افراد در طول خواب بیشتر از دیگران دچار تشنج می شوند و چرا عدم خواب کافی می تواند باعث تشنج شود. تشنج برخی افراد با خواب آنها ارتباط نزدیکی دارد. ممکن است در این افراد همه تشنج ها در زمان به خواب رفتن یا در طول خواب یا هنگام بیدار شدن از خواب رخ دهد. اما برای برخی دیگر از بیماران، خواب ممکن است یک محرک نباشد یا تاثیر بی خوابی بر بروز تشنج آنها اندک باشد. به عنوان مثال، نداشتن خواب کافی ممکن است ففط در حضور عوامل محرک دیگر باعث تشنج شود.
چه عواملی موجب اختلالات خواب می شود؟
بسیاری عوامل می تواند روی خواب فرد تأثیر بگذارد و احتمال تشنج را در او افزایش دهد. در اینجا چند عامل مهم مورد اشاره قرار می گیرد.
- نداشتن خواب کافی: هیچ عدد جادویی برای مدت زمان مناسب خوابیدن وجود ندارد. برای برخی از افراد ۵ ساعت در شب کافی است، برخی دیگر به ۸ تا ۱۰ ساعت یا بیشتر نیاز دارند. به طور کلی، حداقل ۷ تا ۸ ساعت خوابیدن در شب مناسب است اما کیفیت خواب نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اگر بیشتر اوقات، یک فرد بسیار کمتر از این مقدار بخوابد، به احتمال زیاد دچار کم خوابی است و خواب خوبی ندارد.
- نداشتن خواب “با کیفیت”: خواب خوب به معنای داشتن نشاط هنگام بیدار شدن و انرژی کافی در طول روز است. بسیاری از چیزها می توانند مانع خواب خوب و با کیفیت شوند به عنوان مثال مدت زمان خواب ناکافی، بیدار شدن مکرر در طول شب یا داشتن یک خواب بسیار بی قرار.
- بروز تشنج در شب: تشنج در شب می تواند افراد را از خواب بیدار کند یا خواب را مختل کند بنابراین این بیماران خواب خوبی ندارند. مغز آنها ممکن است برخی از چرخه های مهم خواب را از دست بدهد. در نتیجه، کسی که در شب دچار تشنج های زیادی می شود، ممکن است در طول روز دچار اختلال عملکرد شود. این بیماران همچنین ممکن است به طور مزمن بی خوابی داشته باشند و در نتیجه، در طول روز نیز تشنج بیشتری داشته باشند!
- مشکل در به خواب رفتن: مشکلات خواب می تواند ناشی از ناتوانی در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر یا بیدار شدن زود هنگام باشد. تشنج ، خلق و خو و عوارض جانبی دارو همگی می توانند باعث اختلال در به خواب رفتن شوند.
- خلق پایین: مشکل در خواب یکی از علائم شایع افسردگی و اضطراب است. اگر مشکلات خواب بیش از ۲ هفته طول کشیده و یا علائم دیگری از مشکلات خلقی وجود دارد، بهتر است با یک روانپزشک مشورت کنید.
- عادات غذایی نامناسب: خوردن یا آشامیدن در اواخر شب، خوردن مقادیر زیاد غذا قبل از خواب، نوشیدن قهوه یا سایر نوشیدنی های کافئین دار یا نوشیدن الکل در عصر تنها چند عادت غذایی بد است که می تواند خواب را پریشان کند.
- عوارض جانبی داروها: برخی از داروهای ضد تشنج ممکن است فرد را خواب آلود کنند. داروهای دیگر ممکن است خوابیدن را سخت تر کنند. زمان مصرف داروهای تشنج نیز ممکن است بر فرایند خواب اثرگذار باشد.
- بیماری های مرتبط با خواب: گاهی اوقات علت مشکلات خواب بیمار ابتلا به یک بیماری خاص مرتبط با خواب مانند آپنه خواب، پاهای بی قرار یا سایر بیماری های خواب است. این بیماری های خواب می تواند فرد را دچار بیخوابی مزمن و خسته کند. غیر معمول نیست که افراد مبتلا به صرع، همزمان یک بیماری خواب هم داشته باشند.
چگونه می توان خواب را بهبود بخشید؟
- به طور منظم ورزش کنید. به نوع و زمان ورزش توجه کنید. ورزش های سنگین بهتر است در اوایل روز انجام شوند.
- از تخت خواب خود فقط برای خواب استفاده کنید، نه برای فعالیتهایی که شما را بیدار نگه می دارد.
- اطمینان حاصل کنید که محیط خواب شما آرام و تاریک است.
- سعی کنید ساعات خواب ثابت داشته باشید. بیدار شدن در یک ساعت مشخص واقعاً مفید است.
- عادات قبل از خواب خود را بهبود ببخشید: به زمان ورزش توجه کنید، شب ها غذای سنگین نخورید و وسایل الکترونیکی خود را خاموش کنید!
- حداقل ۶ ساعت قبل از خواب از مصرف کافئین خودداری کنید.
- قبل از خواب دوش آب گرم بگیرید تا آرام تر شوید.
- قبل از خواب، کار یا فعالیتهای تحریک کننده را متوقف کنید. در عوض، فعالیتهای آرامش بخش تری را امتحان کنید.
- قبل از خواب، از مناسک مذهبی، عبادت و مدیتیشن برای آرامش بیشتر کمک بگیرید.
- اگر پس از ۳۰ دقیقه نتوانستید به خواب روید از رختخواب بیرون بیایید و حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، کاری آرامش بخش یا ساکت انجام دهید تا زمانی که خسته شوید. چیزی کوتاه بخوانید، مانند یک مجله اما غرق کتاب مورد علاقه خود نشوید! وقتی احساس خستگی کردید، دوباره به رختخواب بروید. اگر هنوز نمی توانید بخوابید، مجدداً بعد از ۳۰ دقیقه از تخت خارج شوید. سرانجام بدن شما زمان خوابیدن را یاد می گیرد.
آیا مصرف قرص های خواب کمکی می کند؟
اگر استراتژی های رفتاری ـ که در بالا ذکر شد ـ جواب نداد، داروهای خواب آور بدون نسخه مانند ملاتونین یا دیفن هیدرامین ممکن است گزینه های نسبتاً بی خطری برای القای خواب باشند. با این حال، هر قرص خواب (با یا بدون نسخه) باید فقط تحت نظر پزشک استفاده شود. بیش از ۲ یا ۳ هفته از قرص های خواب آور استفاده نکنید. قطع برخی از قرص های خواب آور، به ویژه بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، کلونازپام و دیازپام می تواند باعث بروز تشنج در برخی افراد شود.
آیا من به داروهای خواب آور وابسته شده ام؟!
اگر تقریباً هر شب با قرص های خواب آور به خواب می روید، باید با پزشک خود در مورد ترک آن صحبت کنید. احتمالاً پزشک سعی می کند مقدار مصرف شما را به آرامی کاهش دهد یا داروی شما را با داروی کم عارضه تری جایگزین کند.
آیا این توصیه ها برای کودکان نیز صدق می کند؟
کودکان بیشتر از بزرگسالان به خواب نیاز دارند. متخصص اطفال می تواند به شما کمک کند تا بدانید کودک شما در سنین مختلف به چه مقدار خواب نیاز دارد. همچنین می توانند به شما در مورد مشکلات رایج خواب کودکان و نحوه کمک به آنها برای بهتر خوابیدن کمک کنند. اگر تشنج در کودکان در شب اتفاق می افتد یا کودک بیش از حد معمول در طول روز خسته است، با پزشک متخصص صرع مشورت کنید. اگر وقتی کودک شما به اندازه کافی نمی خوابد دچار تشنج بیشتری می شود، باید تلاش بیشتری برای بهبود عادات خواب و اجتناب از مواردی که باعث کم خوابی می شود، انجام دهید.
