بسیاری از زنانی که ام اس برای آنها تشخیص داده شده، مکرراً در مورد تأثیرات بیماری بر فرزندآوری و تأثیرات فرزندآوری بر روی این بیماری سؤال دارند. بسیاری از مطالعات چند دهه گذشته پاسخ هایی برای برخی از این سؤالات دربرداشته است.
هیچ مدرکی وجود ندارد که ام اس به باروری آسیب برساند یا منجر به افزایش تعداد سقط خود به خودی، تولد نوزاد مرده یا ناهنجاری های مادرزادی شود. چندین مطالعه بر روی تعداد زیادی از زنان به طور مکرر نشان داده است که بارداری، زایمان و بروز عوارض جنین در زنانی که به ام اس مبتلا هستند تفاوتی با گروه شاهد بدون بیماری ندارد.
تأثیرات بارداری بر ام اس
پیش از دهه 1960 به بیشتر زنان مبتلا به ام اس پیشنهاد شده بود که از حاملگی اجتناب کنند زیرا این باور وجود داشت که ممکن است وضعیت ام اس آنها را بدتر کند. از آن زمان مطالعات زیادی در مورد صدها زن مبتلا به ام اس انجام شده و تقریباً همگی به نتیجه دیگری رسیده اند: بارداری تعداد عودهای ام اس را کاهش میدهد، به ویژه در سه ماهه دوم و سوم.
برای یک زن مبتلا به ام اس، بارداری سیر طولانی مدت بیماری را تحت تأثیر قرار نمیدهد. بیماری ام اس هیچگونه اثر سوء بر روند بارداری یا زایمان ندارد اما علائم آن اغلب در دوران بارداری تثبیت یا کاهش می یابد.
بسیاری از زنان مبتلا به ام اس، حملات کمتری را در دوران بارداری مشاهده میکنند. تصور میشود علت این امر هورمون های بارداری است که باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن میشوند. تصور میشود که این بهبود موقتی مربوط به تغییراتی در سیستم ایمنی بدن یک زن است که به بدن او اجازه می دهد کودک را حمل کند. هر جنین دارای مواد ژنتیکی از پدر و همچنین مادر است، بنابراین بدن مادر باید جنین در حال رشد را به عنوان بافت خارجی شناسایی کرده و تلاش بر رد آن کند به همان روشی که بدن به دنبال رد عضوی پیوندی است. برای جلوگیری از این اتفاق، یک روند طبیعی در دوران بارداری جهت سرکوب سیستم ایمنی مادر در رحم انجام میشود.
دو مطالعه اطلاعات مهمی را در مورد تأثیرات متقابل بارداری و ام اس اضافه می کنند. یک مطالعه نشان داده زنانی که پس از شروع بیماری ام اس زایمان کرده اند، به نمره 6 در مقیاس EDSS رسیده اند. زنان باردار در مقایسه با دیگر زنان به طور قابل توجهی دیرتر به این مقیاس در EDSS رسیده بودند.
مطالعه دوم نشان داد که زنان مبتلا به ام اس نسبت به زنان سالم 30٪ ریسک بیشتر برای زایمان سزارین و 70٪ ریسک بیشتر برای محدودیت رشد داخل رحمی (Intrauterine Growth Restriction/IUGR) دارند. تمام جنبه های دیگر بارداری با ام اس با یک بارداری متوسط سالم یا غیرام اس ظاهراً مشابه است.
یافته های این دو مطالعه، نتایج مطالعات قبلی را پشتیبانی میکند و باید به شما در غلبه بر ترس اینکه بارداری باعث تشدید و پیشرفت بیماری میشود، کمک کند. در حال حاضر به نظر نمیرسد اثرات ام اس بر نتایج بارداری، تأثیر منفی بر سلامتی کودک بگذارد یا مستقیماً سلامت مادر را تحت تأثیر قرار دهد.
همیشه در هر بارداری خطر وجود دارد و افزوده شدن ام اس می تواند خطر را افزایش دهد. مهم است که متخصص زنان و زایمان (Obstetrician/Gynecologist) و متخصص مغز و اعصاب زنان قبل از هرگونه بارداری و در طول مدت آن، مراقب وضعیت سلامتی فرد باشند.
تأثیر بر دوران پس از حاملگی
میزان عود بیماری در سه تا شش ماه اول پس از زایمان (پس از تولد) افزایش مییابد و خطر عود در دوره پس از زایمان 20 تا 40 درصد تخمین زده میشود. به نظر نمیرسد این عودها به افزایش ناتوانی طولانی مدت منجر شوند. در مطالعات با پیگیری طولانی مدت زنان مبتلا به ام اس که دارای فرزند بودند، هیچ افزایش ناتوانی ای در نتیجه بارداری مشاهده نشد.
میدانیم که بارداری با افزایش تعدادی از پروتئین های گردش خون و سایر عوامل طبیعی سرکوب کننده سیستم ایمنی همراه است. علاوه بر این سطح کورتیکواستروئیدهای طبیعی در زنان باردار بیشتر از زنان غیرباردار میباشد. گمان برده میشود که اینها ممکن است برخی از دلایل وضعیت بهتر زنان مبتلا به ام اس در طول دوره بارداری باشند.
مدیریت پزشکی در طول دوره بارداری، زایمان و پس از زایمان
هیچ یک از درمانهای فعلی تعدیل کننده بیماری (Disease-modifying therapy/DMT) برای استفاده در دوران بارداری تأیید نشده است. زنانی که از هر یک از این داروها استفاده می کنند، باید قبل از باردار شدن در مورد برنامه بارداری خود با متخصص زنان و زایمان و متخصص مغز و اعصاب صحبت کنند.
زنان مبتلا به ام اس که به دنبال باردار شدن هستند باید توجه داشته باشند که باید از مصرف برخی از داروهایی که برای درمان ام اس به کار میروند، در دوران بارداری و شیردهی خودداری کنند. این داروها احتمالاً نقایص مادرزادی ایجاد می کنند و میتوانند از طریق خون به جنین و از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل شوند.
درمان های تعدیل کننده مخصوصاً در دوران شیردهی توصیه نمیشود زیرا مشخص نیست که از طریق شیر مادر دفع میشود یا خیر. مادر همچنین باید داروهای دیگری را که مصرف میکند با متخصص زنان و زایمان و متخصص مغز و اعصاب خود بررسی کند تا بتواند داروهایی که در هنگام بارداری و شیردهی بی خطر هستند را شناسایی کند. مطالعات نشان داده اند که شیردهی خطر عود ام اس را افزایش نمی دهد.
زنان مبتلا به ام اس معمولاً در دوران بارداری به مراقبت های ویژه زنان و زایمان نیاز ندارند. زایمان این زنان معمولاً مانند سایر زنان است و نیاز به مدیریت خاصی نیست. به نظر میرسد همه اشکال بیهوشی توسط زنان باردار به خوبی تحمل میشود. انواع تسکین درد در هنگام زایمان همان مواد مخدر، روش های لاماز (Lamaze)، بی حسی اپیدورال (Epidural) یا عمومی است. ممکن است زنانی که قادر به تشخيص شروع انقباضات نيستند یا عضلات آنها فلج شده است، به دقت در ماه نهم حاملگی مورد پایش قرار گیرند چرا که قادر به تشخیص شروع انقباضات یا نیاز به زایمان – ناشی از باز شدن دهانه رحم – نیستند.
توجه به این نکته مهم است که اکثر زنان در شش ماه اول پس از زایمان، عود یا حملات ام اس را در حدود دو تا سه برابر بیشتر از حد طبیعی تجربه میکنند. هیچ مدرکی وجود ندارد که بارداری و زایمان روند کلی بیماری را تحت تأثیر قرار دهد.
در حالی که بیماری ام اس دلیلی برای جلوگیری از بارداری نیست و هیچ خطر قابل توجهی برای جنین ایجاد نمی کند، اما برخی از محدودیت های فیزیکی می تواند مراقبت از کودک را دشوارتر کند. كمک به مراقبت از كودك از طرف دوستان و خانواده و یا پرستار بچه ها به شدت توصیه می شود.
نگرانی های ویژه برای بیماران باردار مبتلا به ام اس
زنانی که دچار مشکل راه رفتن هستند ممکن است در اواخر بارداری با سنگین شدن و تغییر مرکز ثقل، وضع بدتری پیدا کنند. برای هر کسی آسان نیست که یک وزنه متحرک ۳ کیلویی را جلوی بدن خود بچسباند، چه مبتلا به ام اس باشد چه نباشد. استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن یا استفاده از ویلچر ممکن است در این مدت توصیه شود.
مشکلات مثانه و روده، که در بیشتر زنان باردار رخ می دهد، ممکن است در زنان مبتلا به ام اس که از قبل اختلال در عملکرد ادرار یا روده دارند، تشدید شود. هر کسی که باردار بوده یا همسر او باردار بوده است می داند که با بزرگتر شدن کودک، روی قسمت تحتانی شکم فشار فزاینده ای ایجاد می شود و باعث میشود که آنها ناگهان نیاز به تخلیه داشته باشند؛ به طوری که برای مبتلایان به ام اس، این نیاز حتی ممکن است اضطراری تر باشد.
زنان مبتلا به ام اس نیز ممکن است خستگی بیشتری را تجربه کنند. هر چیزی، از اضافه شدن وزن – که با بارداری همراه است – تا احساس افزایش حرارت بدن، ممکن است بر خستگی تأثیر بگذارد.
به طور کلی، به نظر نمیرسد بارداری در سیر بالینی طولانی مدت ام اس تأثیر بگذارد. زنانی که مبتلا به ام اس هستند و مایل به فرزندآوری میباشند معمولاً می توانند با کمک متخصص زنان و زایمان و متخصص مغز و اعصاب این کار را با موفقیت انجام دهند.
استفاده از داروهای استروئیدی
زنانی که از استروئیدها برای تشدید حاد ام اس استفاده می کنند باید بتوانند در حین بارداری به استفاده از آنها ادامه دهند اما باز هم قبل از بارداری بحث در مورد این موضوع با متخصص زنان و زایمان و متخصص مغز و اعصاب مهم است. استفاده از پردنیزون (Prednisone) هنگام شیردهی باید به دقت کنترل شود. همه این گزینه ها باید قبل از بارداری با تمام پزشکان بیمار در میان گذاشته شود.
بهبودی های ام اس در دوران حاملگی
یک مطالعه اخیر نشان می دهد که تغییرات قابل توجهی در بافت مغز و نخاع موش های باردار رخ میدهد و این موضوع ممکن است به شما کمک کند تا توضیح دهید که چرا بهبودی در بسیاری از زنان مبتلا به ام اس در دوران بارداری رخ میدهد. این تحقیق تفاوت های عملکردی میلین را نشان داده و بیان میکند که تخریب و تولید سلولهای میلین ساز در موش های ماده به طور قابل توجهی بیشتر است.
در این تحقیق بررسی شد که آیا بارداری باعث افزایش تکثیر سلولهای میلین ساز می شود یا خیر. طبق این تحقیق در اوایل بارداری سلولهای سازنده میلین، تشکیل میلین و ظرفیت ترمیم میلین به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. علاوه بر این هورمون پرولاکتین که باعث شیردهی میشود این اثرات را تنظیم می کند. درمان های پرولاکتینی که در موش های ماده غیرباردار مبتلا به آسیب میلین انجام میشود باعث ترمیم میلین میگردد. این مطالعه اطلاعات جدیدی در مورد تفاوت های جنسیتی در بیماری ام اس ارائه می دهد. این یافته ها در صورت تأیید ممکن است یک استراتژی درمانی جدید برای ام اس با استفاده از پرولاکتین ارائه دهند.
مطالعه دیگری در دانشگاه بهداشت و علوم اورگن (Oregon Health and Science University/OHSU) و مرکز پزشکی امور کهنه سربازان پورتلند (Portland Veterans Affairs Medical Center) مکانیسمی را کشف کرده است که به موجب آن استروژن، که به مقدار زیادی در دوران بارداری تولید میشود، تولید و تعداد سلول های تنظیم کننده را – که در مقابله با ام اس و سایر بیماری های خودایمنی (مانند آرتریت و دیابت) کلیدی هستند – افزایش میدهد.
مطالعات نشان داده اند که درمان با استروژن، شبیه اثر بارداری در افزایش سطح سلول های T است. گمان برده میشود که درک چگونگی افزایش استروژن در سلولهای T محافظ برای مبارزه با ام اس منجر به تولید داروهای “شبه استروژن” می شود که می توانند این سلولها را بدون عوارض جانبی این هورمون زنانه افزایش دهند.
مدت هاست دانشمندان به نقش هورمون های جنسی در توانایی بدن در مبارزه با بیماری های خود ایمنی مانند ام اس علاقه مند هستند، به ویژه از آنجا که این اختلالات در زنان به نسبت بیشتری رخ میدهد. اما بحث بین بارداری و ام اس در صدر پژوهش ها است.
سطوح استروژن در دوران بارداری می تواند 50 تا 100 برابر بیشتر از حد طبیعی باشد. یک آزمایش بالینی کوچک در دانشگاه کالیفرنیا (University of California)، لس آنجلس، نشان داد که استریول، هورمون استروژن تولید شده در دوران بارداری که به عنوان یک درمان خوراکی نیز در دسترس است، فوایدی برای بیماران مبتلا به ام اس به همراه داشته است. مشکلی که در درمان طولانی مدت استروژن وجود دارد، این است که استروژن عوارض جانبی بالقوه دارد بنابراین تولید داروهای مشابه استروژن می تواند به زنان کمک کند تا از این اثرات بالقوه مضر جلوگیری کنند.
بر اساس تحقیقات جدید بر روی حیوانات، هورمونی که در دوران بارداری تولید میشود به طور خود به خودی تولید میلین را افزایش میدهد که آن هم باعث افزایش پیام رسانی در سیستم عصبی شده و به ترمیم آسیب مغز و نخاع کمک می کند.
